Dispers sistemalar

Dispers sistemalar Dispers sistemalar, ularning tarkibiy qismlari Bir moddaning ikkinchi modda tarkibida teng taqsimlangan holatiga dispers sistema deyiladi. Taqsimlangan modda - dispers faza, taqsimlangan moddani tutgan modda - dispers muhit deyiladi. Dispers sistemalarning fizikaviy va kimyoviy hossalarini o'rganuvchi fan - kolloid kimyo deyiladi. Dispers sistemalarning turlanishi Dispers fazaning disperslanish darajasi bo'yicha: Molekular-ion dispers sistemalar - zarrachalar kattaligi 1 nm yoki 10-9 m gacha (elektrolit va noelektrolitlar eritmalari) Kolloid dispers sistemalar (zollar) - zarrachalar kattaligi 1-100 nm yoki 10-9 - 10-7 m o'rtasida (qon, plazma, oqsil eritmasi va b.) Dag'al dispers sistemalar - zarrachalar kattaligi 100 dan yoki 10-7 dan katta (suspenziya, emulsiya, kukun, ko'pik va b.) Dispers sistemalarning turlanishi Faza va muhit agregat holati bo'yicha: Gaz-gazda - eritma Gaz-suyuqlikda - ko'pik Gaz-qattiq moddada - qattiq ko'pik (pemza, g'isht) Suyuqlik-gazda - aerozol (tuman) Suyuqlik-syuqlikda - emulsiya Suyuqlik-qattiq moddada -gel Qattiq modda-gazda - aerozol (chang, kukun) Qattiq modda-syuqlikda - suspenziya, zol Qattiq modda-qattiq moddada - qotishma Dispers sistemalarning turlanishi Dispers faza va dispers muhit ta'sirlashishi bo'yicha: Liofil - oqsil, krahmal, agar-agar Liofob - metallar (oltin, kumush), temir sulfid, kumush hlorid zollari Dispers muhit (erituvchi) tabiati bo'yicha: Gidrozollar (suv), benzozollar (benzol), alkozollar (spirt), eterozollar (efir) Kolloid dispers sistemalarning olinish usullari Dispersion usullar: Mehanik (kolloid tegirmonda, havonchada yirik zarrachalarni kolloid zarracha kattaligigacha maydalash) usuli Ultratovush yordamida yirik zarrachalarni kolloid zarracha kattaligigacha maydalashusuli Peptizatsiyalash (kimyoviy usul) - yangi tayorlangan cho'kmani elektrolit (peptizator) yordamida geldan yana zolga o'tkazish usuli Kolloid dispers sistemalarning olinish usullari Kondensatsiya (zarrachalarni yiriklashtirish) usullari: Kimyoviy reaksiyalar asosida: Oksidlanish-qaytarilish, gidroliz, almashinish va boshqalar; Erituvchini almashtirish usuli - bunda bir erituvchida molekula holida bo'lgan erigan modda zarrachalari, boshqa erituvchida kolloid zarracha holatigacha yiriklashadi. Kolloid dispers sistemalarni tozalash usullari 1. Dializ - kolloid eritmani tayorlashda ortiqcha olingan elektrolit ionlarini yarim o'tkazgich membrana orqali toza erituvchi tomonga o'tish qobiliyatiga asoslangan tozalash usuli. 2. Elektrodializ - elektr maydoni ta'sirida elektrolit ionlari harakati ortishi hisobiga dializni tezlashtirish. 3. Ultrafiltrlash - g'ovaklari juda mayda bo'lgan maxsus ultrafiltr yordamida dispers fazani dispers muhitdan ajratib, yuvib, yana kolloid holatiga o'tkazish. Dializator sxemasi Zol H2O + - Zol H2O H2O Elektrodializator sxemasi Kolloid zarrachalarning tuzilishi Kondensatsiya usuli bilan olingan kumush hlorid zolining tuzilishi: AgNO3 + KCl = AgCl + KNO3 ortiqcha elektrolit zol mAgCl nAg+ (n-x) NO3- x+ xNO3- Yadro PBI Dif.qav. Qarshi ionlar Ads-n qavat Granula Mitsella Kolloid zarrachalarning tuzilishi Kondensatsiya usuli bilan olingan berlin laszuri zolining tuzilishi: 4FeCl3 + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 + 12KCl ortiqcha elektrolit zol mFe4[Fe(CN)6]3 n [Fe(CN)6]4- ...