Elektrolit eritmalaring pH ning qiymati, bufer eritmalarining tirik organizimdagi roli

Mavzu: Elektrolit eritmalaring pH ning qiymati, bufer eritmalarining tirik organizimdagi ro'li. Reja: 1.Bufer eritma o'simlik va hayvon organizmida muhim ahamiyati 2. Eritma muhitini bir me'yorda saqlab turuvchi eritmalar Bufer eritmalar ma'lum chegarada ularga o'z miqdorda kislota yoki ishqor eritmasi solinganda, yoki suyiltirilganda vodorod ionlar konsentratsiyasini doimiy saqalaydi. Bufer eritma o'simlik va hayvon organizmida muhim ahamiyatga ega. Qon limfa va boshqa suyuqliklarning pH qiymatini bufer eritmalar bir xilda saqlab turadi. Bufer eritmalar tayyarlashda xlorid kislota, kaliy xlorid, natriy gidrofasfat, o'yuvchi natriy, borot kislota va boshqalar qo'llaniladi[20]. Sifat analizida pH qiymati 3, 7 dan 9, 3 gacha bo'lgan bufer eritmalar ishlatiladi.Bunday rostlovchilarga buffer eritmalar kirib, ular kuchsiz kislota va uning ishqoriy metalli tuzi yoki kuchsiz asos va uning kuchli kislotali tuzi aralashmasi shaklida bo'ladi. Maslan, sirka kislota va ammoniy gidroksid va ammoniy xlorid eritmalari aralashmalari pH qiymatini oshishi yoki kamayishi bu jarayonni buzilishiga yoki umuman to'xtab qolishiga olib kelishi mumkin. Masalan, qonni pHi organizmni normal holatida 7, 3 ga teng. Qonga doimiy ravishda modda almashinishini kislotali mahsulotlari, masalan, karbanat angidirid, tushib turadi, lekin shunga qaramasdan uning pHi o'zgarmas bo'ladi[21, 22]. Bu qonda organizmning boshqa to'qimalaridagi kabi, vodorod ionlari konsentrarsiyasini doimiy saqlab turuvchi rostlovchilar borligi bilan tushintiriladi.Bufer eritmaning pH ini ko'pi bilan bir-birlikka o'zgartirish uchun unga qo'shish mumkin bo'lgan muayyan koncentraciyali (moll yoki g-ekvl bilan ifodalangan) kuchli kislota yoki ishqorning eng ko'p miqdori bufer sig'imi deyiladi ,,Eritma muhitini bir me'yorda saqlab turuvchi eritmalar bufer eritmalar deyiladi. Analitik kimyoda ayrim tajribalarni ayniqsa tekshiriladigan eritmadan ionlari cho'ktirishda eritmadagi vadarod ionlari konsentraciyasi aniq va doimiy bo'lishi kerak. Shuning uchun analiz jarayoni [H] ionlari konsentrasiyasini doimiy saqalab turuvchi bufer eritmalar ishlatiladi. Eritma suyultirilganda yoki eritmaga oz miqdorda kuchli kislota (yoki ishqor)qo'shilganda ham ph qiymati o'zgarmaydigan kuchsiz kislota va uning tuzidan yoki kuchsiz asos va uning tuzi aralashmalaridan shuningdek ko'p asosli kislota tuzlari aralashmalaridan iborat bo'lgan eritmalar bufer eritmalar deyiladi. Bufer eritmalari (inglizcha buffer -, , buf so'zidan olingan bo'lib zarbani yengillash degan ma'noni bildiradi).Bufer eritmalarga quyidagi aralashmalar kiradi[9, 10, 11, 12, 13, 14]. HCOONa+HCOOH, CHsCOOH+CHsCOONa, NH4OH+NH4Q, Na2HPO4+NaH2PO4 va boshqalar. Bufer eritmalarning buferta'siri qo'shiladigan kislota yoki ishqorni H+ yoki OH- ionlarini bog'lab kuchsiz elektrolit hosil qilishiga asoslangan. Masalan, agar asetatli CH3COOH+CH3COONa bufer eritmaga kislota qo'shilsa quyidagicha reaksiya boradi: BUFER SIG'IMI B- bufer Sig'imi;mmol N-titrlovchi eritmaning molar ekvivalent konsentratsiyasi; moll V-titrlovchi eritmaning hajmi;l pH-boshlang'ich muhit pHi pH-ohirgi muhit pHi Bufer sistemalarining turlari Bufer sistemalar ikki turga bo'linadi; 1.Kuchsiz kislota va shu kislotaning kuchli asos bilan hosil qilgan tuzning aralashmasi. ...