Enzimlar nomenklaturasi va klassifikatsiyasi

Enzimlar nomenklaturasi va klassifikatsiyasi Reja Oksidoreduktazalar Transferazalar Gidrolazalar Liazalar Izomerazalar Ligazalar Fermentlarning ratsional nomi enzim ta'sir etadigan modda (substrat) yoki reaktsiya nomining oxiriga aza kushimchasini kushish bilan tuziladi. Binobarin, aza bilan tugaydigan suzlar, albatta, ma'lum fermentni kursatadi. Masalan, oksil (protein)ni parchalovchi ferment proteinaza, gidrolizni tezlatuvchi ferment gidroliza oksidlovchi fermentlar oksidaza deb ataladi. Shunga uxshash, kraxmal (amylum), yog (lipos), glikozid, peroksid, siydikchil ( urea) ga ta'sir etadigan enzimlar amilaza, lipaza, glikozidaza, peroksidaza, ureaza deb ataladi. Ayrim fermentlarning ilmiy adabiyotga kirib kolgan trivial (tarixiy) nomlari xam saklangan, masalan, pepsin, tripsin, papain va boshkalar. Fermentlarning umumiy klassifikatsiyasi ularning ximiyaviy tuzilishi yoki Bioorganik viy funktsiyasiga, ya'ni ferment ta'sir etadigan reaktsiyaning xarakteriga asoslanishi mumikin. Birinchi printsipni xozircha amalga oshirish kiyin, biz xali oksillarning tuzilishi, fermentlarning strukturasi xakida yetarli ma'lumotga ega emasmiz. Prostetik gruppaga karab fermentlar sistemalashtirilsa bular edi, lekin bu fakat ikki komponentli fermentlarga nisbatan kulanilishi mumkin. Masalan, bitta ferment mana shu ikkita belgi asosida xam esteraza, xam lipilaza bulish mumkin. Bu yerda ekzteraza nomi fermentning murakab efir bogiga ta'sir etishini kursatsa, lipilaza nomi, uning substrati yog ekanligini bildiradi. Kup xollarda fermentning nomida xar ikki belgi xam ifodalanadi. xozirgi vaktda butun dunyo buycha enzimlarning umumiy klasifikatsi-yasi va indeksatsiyasi kulaniladi. Xalkora Bioorganik Ittifoki assambleyasi tomonidan 1961 yili Moskvada ma'kullangan bu klasifikatsiyaga kura, barcha fermentlar olti sifatga va bu sinflar chegarasida ular past va past-past sinflariga bulinadi. 1961 yilda sung nomenklatutani tuzatish va bu soxadagi keyngi ma'lumotlar yilaridagi xisobotida avvalgi nomenklaturaga bir kator uzgarishlar kiritilib, fermentlar ruyxati ancha tuldirilgan. Oksidoreduktazalar O k s i d o r ye d u k t a z a l a r oksidlanish-kaytarilish rakiyasini katalizlaydi. Bu sinfga barcha degidrogenazalar, oksidazalar, pereksido-zalar, sitoxromreduktazalar kiradi. Oksidoreduktazalar vodorod kuchirilishi, elektronlar tashilishi, molekulyar kislorod, gidropiroksid va boshka oksidlovchi moddalar bilan oksidlanish kabi reaktsiyalar kataliz kiladi. D ye g i d r o g ye n a z a l a r:- substrat oksidlanishi vodorod atomlari kushilgandan sung xosil bulgan kaytarilgan kofermentni NADN + Н+ va NADFN + N tarzida ifodalash kabul kilingan, Masalan: Alkogol + NAD+ Aldegid +NADН +Н+ O k s i d a z a l a r- agar vodorod donordan bevosita kislorodga ku-chirilsa, bunday reaktsiyalar katalizlovchi fermentlar o k s i d a z a l a r (eskicha aerob degidronozalar) deb ataladi. Ular katoriga aldegidoksi-daza, glyukozooksidaza, amnokislota oksidalazalar va ba'zi boshka flafinli fermentlar kiradi. Masalan: L-aminokislota+O2 =2-oksikislota+NH3+H2O2 Transferazalar T r a n s f ye r a z a l a ...