Fosfor

Fosfor 8-sinf Kimyo fani darsligi asosida 48-mavzu Reja: 2 3 4 Tabiatda fosfor 1 Olinishi Kimyoviy xossalari Fizik xossalari Fosfor Fosfor ham azot singari kimyoviy elementlar davriy sistemasining beshinchi guruhi bosh guruhchasida joylashgan. Fosfor -3, 0, +3, +5 oksidlanish darajalarini namoyon qiladi. Tabiatda, asosan +5 oksidlanish darajasidagi fosfor birikmalari uchraydi. Fosfor Fosfor Tabiatda fosfor Fosfor kimyoviy jihatdan faol bo'lganligi sababli tabiatda faqat birikmalar tarzida uchraydi. Fosforit va apatitlar fosforning tabiiy birikmalari. Uning kimyoviy tarkibi Ca3(PO4)2. Fosfor tirik organizmlar tarkibida ko'plab uchraydi va hayot faoliyatida juda muhim omil sanaladi. Fosforit Apatit Oqsillar va nuklein kislotalar fosforli organik birikmalardir. Odam va hayvonlar suyaklarining anorganik tarkibiy qismini asosan Ca3(PO4)2 tashkil etadi. Olinishi. Fosfor fosforit yoki apatitdan olinadi. Elektr pechlarida havosiz muhitda fosforit yoki apatit kremniy (IV )-oksidi hamda koks ishtirokida qizdiriladi: Fosforit Apatit Yig'ilgan fosforning tarkibi P4 ko'rinishidagi oq fosfordir. Oq fosfor qorong'uda shu'lalanadi. Fizik xossalari. Fosfor erkin holda bir necha allotropik shakl o'zgarishlarni hosil qiladi. Masalan, oq va qizil fosfor. Oq va qizil fosfor tarkibidagi fosfor atomlarining birikish tartibiga ko'ra bir-biridan farq qiladi Oq fosfor yorug'lik va harorat ta'sirida qizil fosforga aylanadi. Qizil fosfor esa havosiz joyda oq fosforning bug'larini hosil qiladi. Bug'lar kondensatlanib, oq fosforga aylanadi. Kimyoviy xossalari 4P + 5O2 = 2P2O5 2P + 3S = P2S3 2P + 3Cl2 = 2PCl3 2P + 3Ca = Ca3P2 Oq fosfor kimyoviy jihatdan faoldir. Kislorod, galogenlar, oltingugurt va ayrim metallar bilan bevosita birika oladi: Vodorod bilan reaksiyaga kirishib fosfin PH3 ni hosil qiladi. Fosfin ammiakka o'xshasa-da, beqaror birikmadir: 2P + 3H2 = 2PH3 Ishlatilishi. Qizil fosfor gugurt ishlab chiqarishda asosiy xomashyodir. Qizil fosfor Gugurt qutisi yonboshiga surtilgan qizil fosfor, gugurt kallagidagi Bertole tuzi bilan ozgina ishqalangandayoq reaksiyaga kirishadi, ya'ni gugurtni tezda yondirib yuboradi ...