Germaniy guruh elementlarining olinishi va xossalari

Kirish. I bob. 1.1. Germaniy gruppachasi haqida tarixiy ma'lumot. 1.2. Germaniy, qalay, qo'rg'oshin elementlarining davriy sistemadagi o'rni. Asosiy qism. II bob. 2.1. Germaniy, qalay, qo'rg'oshin elementlarining laboratoriyada va sanoatda olinishi. 2.2. Germaniy, qalay, qo'rg'oshin elementlarining fizik va kimyoviy xossalari. 2.3. Germaniy, qalay, qo'rg'oshin elementlarining muhim birikmalari. Xulosa. Germaniy, qalay, qo'rg'oshin elementlarining ishlatilishi, tabiatda tarqalishi va ahamiyati. Germaniy mavjudligini va uning xossalarini dast- lab 1871 yili D. I. Mendeleev bashorat qilgan edi. Uni «ekasilistiy» deb atadi va davriy sistemada bu element uchun bo'sh katak qoldirdi. 1885 yilda germaniyalik olim K.Vinkler argirodit nomli mineralni analiz qilganida undagi elementlar- ning umumiy massasi 100% bo'lishi uchun 6,96% etmasli- giga asoslanib argirodit tarkibida noma'lum yangi element bor deb faraz qildi. Keyingi tadqiqotlar haqiqatan ham argirodit tarkibida yangi element borligini va uning barcha xossalari D.I.Mendeleyev tavsiflagan «ekasilistiy» nikiga» o'xshashligini ko'rsatdi. Vinkler bu yangi element- ni 1886 yilda «Germaniy» deb atadi. Germaniy tarqoq element. U tabiatda nodir minerallar - germaniy Cu3(Fe,Ge)S4 va argirodit GeS2 4Ag2S tarkibida hamda silikatli, sulfidli rudalarda va ba'zi kumirlar tarkibida uchraydi. Qalay oson yassilanadigan va oson suyuqlanadigan, kumushdek oq va yumshoq metall. Uning zichligi 7,31 g-sm~3, 231,8 °C da suyuqlanadi va 2620 °C da qaynaydi. Qalay polimorf modda, odatdagi oqq alay (beta-qalay) +13,2 °C dan yuqorida barqaror bo'lib, tetragonal panjaraga ega. Agar (beta-qalay qattiq (-33'°S gacha) sovitilsa, U kulrang va kubik stpukturalagi a-qalayga aylanadi. Bu vaqtda qalaynyng solishtirma hajmga ortib ketadi, a- qalayning zichligi 5,84 gsm~3, natijada qalay buyum sirti sho'ralanib uvalanadi. Suv, suyultirilgan kislotalar, zar suvi germaniyga ta'sir etmaydi, chunki uning sirtida himoya qiluvchi oksid parda hosil bo'ladi. U konsentrlangan sulfat kislotada asta-sekin eriydi. Ge + 4H2SO4 = Ge(SO4)2 + 2SO4 + 4H2O Germaniy ishqor eritmalarida juda sekin, H2O2 ishtirokida tez erib ketadi. Ge + 4H2O + 2KOH = 2H2 + K2[Ge(OH)6] Ge + 2H2O2 + 2KOH = K2[Ge(OH)6] Qo'rg'oshin rudalardan ajratib olish oson bo'lganligi uchun qo'rg'oshin insonlarga qadim zamonlardan beri ma'- lum. U faqat birikmalar holida uchraydi. Qo'rg'oshinning eng muhim minerali galenit yoki qo'rg'oshin yaltirog'i PbS dir. Germaniy asosan yarim o'tkazgich tayyorlashda ishlatiladi. Qalay-tabiatda asosan qalaytosh SnO2 xolida uchraydi va shu birikmadan yuqori haroratda kumir bilan qaytarib olinadi. 2C + SnO2 = 2CO + Sn Qalayga oddiy haroratda kislorod ta'sir etmaydi. Yuqori haroratda kuchli oksidlovchilar qalayni oksidlab, uni ikki va turt valentli birikmalarini hosil qiladi: 2Sn + O2 = 2SnO Sn + O2 = SnO2 Qalay kislorod bilan ikki xil birikma hosil qiladi; qalay (II)-oksidi - SnO va qalay (IV)-oksidi - ...