Glikozidlar antraxinon hamda yurak glikozidlari

Glikozidlar antraxinon hamda yurak glikozidlari Reja: 1.Glikozidlarni o'simlik hamda hayvonat organizmida tarqalishi. 2.Antraxinon glikozidlari. Tuzilishi va xossalari. 3Yurak glikozidlari. Tabiatda tarqalishi, tuzilishi va xossalari. 4.Glikozidlarning xalq xo'jaligidagi ahamiyati. Glikozidlarga hayvonot va asosan o'simlik dunyosida uchraydigan va kuchli biologik ta'sirga ega bo'lgan murakkab organik moddalar kiradi. Glikozidlar tarkibi qand qoldig'i va qandsiz moddalardan nbo-ratdir. Glikozidlarning qand qismini monosaxaroz, trisaxaroz vz. boshqalar, qandsiz qismini esa turli organik moddalar - aglikon yoki genii deb ataladigan moddalar tashkil qiladi. Glikozidlarning aglikon qismi ko'proq alifatik qator, siklik va geterosiklik birikmalardan tashkil topgai bo'ladi. Glikozidlar molekulasining hosil bo'lishida genii bilav qand qoldig'i o'zaro kislorod orqali birikkan bo'lsa, O-glikozidlar, azot orqali birikkan bo'lsa, N-glikozidlar za oltingugurt orqali birkkaa bo'lsa, tioglikozidlar (S-glikozidlar) deb ataladi . Bu grupladagi moddalar tarkibiga glyukoza, ramnoza, simaroza kabi uglevodlar kirganligi sababli ularni birinchi marta glyukozidlar deb atalgai edi. Keyinchalik bu gruppaga oid bpr qancha yangi moddalar gopildi, ularning qismlari faqat uglevodlardan emas, balki boshqa moddalardan ham tashkil gopganligi sababli glikozidlar deb nom berildk. Glikozidlar o'simlik mevasi po'stlog'i va ildizida kam miqdorda, barglarida zsa yanz ham kamroq uchraydi. Ular o'simlik hujayrasn suyuqlkg'ida bo'lib, enzkmlar ta'sirida tez parchalanish xossasiga ega. Deyarli barcha glikozidlar kislota, ishqor, enzim, temperatura ta'sirida tarkibiy bo'laklarga parchalaiib ketishi mumkin. Vaholanki shunday ekan, o'simlikning turli organlarida uchraydigan glikozid-larpi xuddi shu o'simlikdagi ekzimlar parchalab yuborishi mumkin. Lekin enzimlar glikozidlardan izolyatsiyalaktan holda bo'ladi. Bunda i tashqari, o'simlikning glikozidi bor organlarini yig'ishda enzim-larpi spirt, xloroform yoki efir bug'lari bklan ishlab ikaktivlanadi. Yana 40-60° temperaturada quritgich shkaflardz quritilsa, o'simlikdagi enzimlar glikozidlarni parchalash xossasini yo'qotadi. Glikozidlar tarkibidagi uglevodlar va ularg'a o'xshash moddalar qaytaruvchanlik xossasiga ega emas, shuning uchun Feling suyuqlig'i bilan reaksiyaga kirishmaydi Agar Feling suyuqligi bilan reaksiyaga kirishsa ,bu holda glikozid parchalanib ,sof qand hosil bo'lganidan darak beradi. Glikozidlar achchiq ,zaharli modda bo'lib , suv va spirtda yaxshi eriydi. Efirda erimaydi.Ximyaviy xossasiga ko'ra neytral moda bo'lib ,ba'zilari kuchsiz kislotalik yoki ishqoriy xossaga ega. Glikozidlar o'simlikning turli organlaridan suv yoki suyultirilgan spirt yordamida ajratib olinadi. Glikozidlar sohasida birinchi marta qilingan ishlarga Qozon veterinariya institutining magistri YE.A.Shatskiyning ishlari misol bo'la oladi. U o'ziga qadar va o'zi olib borgan ishlarni 75 dan ortiq maqola qilib bosib chiqardi. YE.A.Shatskiy o'z vaqtida glikozidlarni siniflarga bo'lib chiqqan.Glikozid sohasida qilingan ishlarga Farmatsiya magistri F.A.Kurrotning 1915 yilda bosilib chiqqan «Glikozidlar» nomli monografiyasi ham misol bo'la oladi.Bundan ko'rinib turibdiki ,Glikozidlarni o'rganishda rus olimlarining tutgan o'rni juda katta. Glikozidlarni birinchi marta botanik yoki farmakologik belgilariga qarab siniflarga bo'lganlar.Keyingi vaqtlarda glikozidlarni ximiyaviy tuzilishiga qarab ,yani ularni tashkil ...