Ikki asosli to'yingan va to'yinmagan karbon kislotalar

Ikki asosli to'yingan va to'yinmagan karbon kislotalar Reja: Sanoatda ikki asosli kislotalar olinishi Kimyoviy xossalari To'yinmagan ikki asosli karbon kislotalar Atsetilen bog'li dikarbon kislotalar Ikki asosli to'yingan va to'yinmagan karbon kislotalar Umumiy formulasi CnH2n-2(COOH)2 .Gomologik qatori: Juft sonli alifatik to'yingan ikki asosli karbon kislotalar suyuqlanish harorati yuqori, toq sonlilarga qaraganda. Toq sonli dikarbon kislotalar juft sonlilardan farqli o'laroq suvda yaxshi eriydi. Olinishi: Sanoatda ikki asosli kislotalar sintetik usullar bilan olinadi. Bu usullar bir asosli kislotalarning olinish usullaridan deyarli farqlanmaydi. Glikollarni oksidlab olish. Kimyoviy xossalari: To'yingan ikki asosli karbon kislotalar, bir asosli karbon kislotalardan nisbatan kuchliroq, ular oson dissotsiyalanadi. Ikki asosli kislotalar oson dissotsiyalananishi ikkinchi karboqsil gruppa kislorodining induktiv effekti bilan tushuntiriladi. Ikki asosli karbon kislotalar bir asosli karbon kislotalarga xos bo'lgan barcha kimyoviy reaksiyalarga kirishadi. Shavel va molon kislotalar oson dekarboqsillanadi. Angidridlarni hosil qilinishi: Ketohalqalanish reaksiyalari. Rijichki reaksiyasi: Dikarbon kislata Sa, Va, Rb va boshqa tuzlarini gidrolizga uchratib vakumga olib borilsa ketohalkalanish ketadi. masalan: Xensli-Prelog-Shtol reaksiyasi: Dikarbon kislotalarning efirlariga natriy ta'sir qilinsa, makrohalqali atsiloinga aylanadi. Malon kislotasining efirida SN2guruhi va 2-ta COOC2H5 orasida borligi uchun CH2 ni vodorodi juda harakatchan hisoblanadi. To'yinmagan ikki asosli karbon kislotalar. Eng birinchi vakili : fumar, mallein kislotalar hisoblanadi. Kimyoviy nuqtai nazardan fumar kislota juda qarorli, sababi kaboqsil guruhlari bir-biridan uzoqda joylashgan, malein kislotada esa yaqinroq joylashgan. Ikkala kislotalar qo'sh bog'ga tegishli hamma reaksiya mavjud: Har xil AE reaksiyalarini fumar kislota hosil qilmaydi, agar fumar k-ta fosfor angidrid bilan qizdirilsa malein angidrid hosil qiladi. Atsetilen bog'li dikarbon kislotalar: Ayrim vakillari: HOOC-COOH: Shavel k-tasi oson oksidlanib CO2 va H2O ga parchalanadi. Shuning uchun shavel kislota kimyoda keng qo'llanilinidi. Shavel k-tasi va uning tuzlari yog'och sanoatida juda keng qo'llanilinadi. Yong'oq yog'ochi qizg'ish rangga bo'yaladi. HOOC-COOH: Kimyo sanoatida mas. fenolformaldegid smolasining polikondensatsiya jarayonida katalizator vazifasini bajaradi. Glikol va glioqsil k-talarni olishda xom ashyo sifatida. Uranni tozalashda. Degidratattsiya jarayonida. Alyuminiy oksalat va surmalarni materiallarini bo'yashda. Fotografiyada. Proyavitel sifatida. analitik kimyoda shavel kislotasi tabiiy materiallarda Sa miqdorini aniqlashda. HOOC-CH2-COOH: - Molon k-ta va uning efirlari organik sintezda, Vitamin-V6 , amino k-talar, barbitur, siydik k-ta, hamda getero halqali birikmalarni sintezida qo'llanilinadi. Ikkala k-ta (fumar va malein k-ta) kimyoviy xossalarini xarakterli reaksiyalari yani AE reaksiyalari bir-biriga yaqinroq. Qo'sh bog'ni hisobiga X2 , N2O, NX oson biriktiradi. Malein k-ta angidrid hosil qiladi, Fumar k-ta esa angidrid hosil qilmaydi. Mabodo fumar kislotaga fosfor angidrid ta'sir qilinsa, fumar angidrid hosil qiladi va organik sintezlarda qo'llanilinadi. Metilenmolon k-ta: Molon k-taga formalin ta'sir qilinsa, metilen k-ta hosil ...