Izotopik effekt. Tebranish - aylanish spektrida aylanma struktura

Izotopik effekt. Tebranish -aylanish spektrida aylanma struktura Reja: Izotoplar haqida ma'lumot. Izotop almashtirishning spektroskopiyadagi о'rni. Xulosa Bizga ma'lumki real atomlarning kо'plari va molekulalar о'zlarining har xil izotoplariga ega. Ximiyaviy tarkibi bir xil bо'lgan massasining og'irligi har xil bо'lgan molekulalarga izotoplar deyiladi. Molekuladagi biror atomning boshqa izotop bilan almashtirsak, ba'zi kattaliklarga kо'proq ta'sir etadi ba'zilariga esa kamroq. Masalan: biror atomni izotopi bilan almashtirish molekuladagi atomlarning orasidagi masofani, elektronlarning taqsimlanishini, bog'lanish kuchlari tabiatini qariyib о'zgartirmaydi. Ammo izotoplarni almashtirish molekuladagi tebranma harakatlarning chastotasini о'zgartirishga juda katta ta'sir kо'rsatadi. Izotopik effektni molekulalarning tebranma spektrlarida namoyon bо'lish darajasi ancha kattadir. О'tgan darslardan bizga ma'lumki molekulaning xususiy tebranish chastotasi M - keltirilgan massa k - ta'sir kuchlarining elastiklik doimiysi. Molekuladagi izotop almashtirishlar asosan keltirilgan massa M ni qiymatini о'zgartiradi. Shuning uchun ham teb - tebranishning chastotasi ham о'zgaradi. Spektroskopik tekshirishlar shuni kо'rsatadiki, ikki xil izotopning tebranish chastotalari T va massalari m- orasida maxsus bog'lanish mavjud. - og'ir izotopning chastotasi. Bu formulada har doim kichik. YA'ni og'ir izotoplarning tebranish chastotasi yengil izotoplarning chastotasidan kichik.Og'ir va yengil izotoplarga tegishli bо'lgan tebranishlar energiyasini quyidagicha yozish mumkin. Og'ir izotoplarnining tebranish yoki tebranma holatlari yengil izotoplarning tebranma holatiga nisbatan ancha pastda joylashadi. Quyidagi rasmda tebranish kvant sonining har xil qiymatlari uchun yengil va og'ir izotoplarga tegishli bо'lgan holatlar keltirilgan. Keltirilgan formula va rasmdan xulosa qilish mumkinki, izotopik effekt tufayli tebranish holatlarining bо'linishi yuzaga keladi 1- izotopik effekt NSl molekulasida kuzatilgan edi. Bu molekulaning ikki xil izotopi mavjud NSl35 va NSl37. Shu izotoplarning tebranma holatlari orasidagi chastotali farq 2 sm-1 ga teng. Umuman izotopikni effekt tufayli tebranma holatlarning chastota jihatidan farqi 1- chidan massalar farqiga 2- chidan tebranish kvant sonining qiymatiga bog'liq. Aylanishning spektri temasidan bizga ma'lumki, dipol momentiga ega bо'lmagan ikki atomli molekulalar yutilish infraqizil spektriga ega bо'lmaydi. Bunday molekulalarda izotopik almashtirish о'tkazilsa infraqizil yutilish va chiqarish spektrini kuzatish mumkin, ya'ni izotop effekt tufayli tebranishning simmetriyasi о'zgaradi. Tebranishlarning assimetriyasi qancha katta bо'lsa yutilish va chiqarish spektrlarining intensivligi ham shuncha katta bо'ladi. ADABIYOTLAR М.А.Еляшевич.Атомная и молекулярная спектроскопиЙ.М.1962 г. Г.Герцсберг. Спектри и строение двухатомних молекул.М.1949 г. Г.Герцсберг. Колебателние и врашателние спектри многоатомних молекул. М.1979 г. Г.Г.Маер.Электронние спектри многоатомних молекул. Л.1969 г. В.М.Чулановский. Введение молекулярного спектралного анализа. М-Л. 1951 г. Г.Л. Бахшиев. «Спектроскопия межмолекулярних взаимодейст-вий. Л. 1972 г. Пементал ДЖ. Мак-Клеллон. Водородная связ М. 1954 г. И.Брандмюллер. И.Мозер. Введение спектралной КРС М., 1964 г. М.В.Волкенштейн Строение и физические свойство молекул. М-Л 1955. Н.Г. Бахшиев Введение молекулярную спектроскопию Л., 1987 г. Б.Т.Qо'yliyev «Tabiatning fizik xossalari ...