Karbon kislotalar va ularning turlari

Karbon kislotalar va ularning turlari Karbon kislotalarning turlari, nomlanishi. Karbon kislotalarning olinish usullari. Karbon kislotalarning tuzilishi va xossalari Karbon kislotalarning kimyoviy xossalari. Qo'shimcha ma'lumotlar. Vitamin C. Karbon kislotalarning turlari. 21.1.Karbon kislotalarning turlari, nomlanishi. To'yingan monokarbon kislotalar CnH2n+1COOH va halqa tutgan kislotalar to'yinmagan monokarbon CnH2n-1COOH va dikarbon kislotalar 1.Karbon kislotalarning turlari, nomlanishi. Aren monokarbon kislotalarga ArCOOH, ArCH2COOH bo'linadi. 1.Karbon kislotalarning turlari, nomlanishi. Eng ko'p qo'llaniladigan karbon kislotalar va ularning atsil guruhlarining nomlari Karbon kislotalarni nomlashda avval karboqsil guruh tutgan zanjir olinadi va shu guruh tomondan boshlab nomerlanadi, shu nomerga muvofiq alkan nomi va undan keyin kislota so'zi qo'yiladi. Kislotalarni sirka kislota asosida ham nomlash mumkin. M-n: 2.Karbon kislotalarning olinish usullari. 1.Galogen alkanlardan karbon kislotalarni olish 2.Birlamchi spirtlar yoki aldegidlar oksidlab karbon kislotalar olish 21.3.Karbon kislotalarning tuzilishi va xossalari 3.Karbon kislotalarning tuzilishi va xossalari Karbon kislotalardagi vodorod bog'lar ularning qaynash haroratlarini oshirib yuboradi. Ularning qaynash harorati spirtlarnikidan ham yuqori bo'ladi. Masalan: sirka kislotasining qaynash harorati 117,9⁰C ga etanolniki esa 78,3⁰C ga teng. Karbon kislotalar suyultirilgan eritmalarida N3O+ kationiga va karboqsilat RCO2- anioniga ajraladi. Uning dissotsialanish darajasi kislotalilik konstantasi Ka bilan belgilanadi. 4.Karbon kislotalarning kimyoviy xossalari 1. Karbon kislotalar ishqorning suvli eritmasi bilan reaksiyaga kirishib tuz hosil qiladi: 2.Karbon kislotalarni LiAlH4 bilan qaytarish reaksiyasi orqali spirtlarni hosil qilish mumkin 3.Karbon kislotalar SOCl2, PCl3 yoki PCl5 bilan reaksiyaga kirishib xlorangidridlarni hosil qiladi: Bu reaksiyada eng qulayi tionil xlorid bo'lib, reaksiya mahsuloti toza chiqadi, sababi SO2 gaz holida uchib ketadi Olingan atsilxlorid karbon kislotalar hosilalarini sintez qilishga imkon beradi. Karbon kislota hosilalarining reaksion qobiliyati quyidagicha ortadi. 4.Murakkab efir olish reaksiyasi 5. Karbon kislotalar qizdirilganda degidratlanib angidridlarini hosil qiladi. 6.Karbon kislotalarning ishqoriy metallar bilan hosil qilgan tuzlari nukleofil reagnet sifatida nukleofil almashinish reaksiyasiga kirishadi 7.Aminlar bilan reaksiyaga kirishib amidlarni hosil qiladi. 8.Karbon kislotalarni qaytarib, spirtlar va aldegid olish mumkin. Qo'shimcha ma'lumotlar Vitamin C 5.Karbon kislotalar turlariga tarkibida karboqsil guruhdan tashqari galogen, gidroqsil, karbonil, amino guruh tutgan birikmalar kiradi. Galogen karbon kislotalarning nomlanishi Gel-Folgard-Zelinskiy reaksiyasi Oksikislotalardan olish HOCH₂CH₂COOH+PCl₅→ClCH₂CH₂COCl→ClCH₂CH₂COOH Galogenlarni bir-biriga almashtirish orqali olish ClCH₂CH₂COOH+KI→ICH₂CH₂COOK+KCl Galogenkarbon kislotalarning olinishi Turli galoidkarbon kislotalarning suvli eritmalardagi kislotalilik konstantalari Galogenkarbon kislotalar tarkibidagi galogen alkilgalogenidlarga o'xshash nukleofil almashinish va ajralish reaksiyalariga oson kirishadi Galogenkarbon kisotalarning kimyoviy xossalari GIDROKSIKARBON KISLOTALARNING NOMLANIShI triv.: glikol kislota sist.: gidroksietan kislota gidroksisirka kislota tuzi: glikolyat triv.: sut kislota sist.: 2-gidroksi-propan kislota tuzi: laktat triv.: glitserin kislota sist.: 2,3-digidroksipropan kislota tuzi: glitserat triv.: olma kislota sist.: 2-gidroksibutan-dikarbon kislota tuzi: malonat triv.: vino kislota sist.: 2,3-digidroksi-butandikarbon kislota tuzi: tartrat triv.: ...