Karbonat angidridning o'zlashtirilish evolyutsiyasi

Karbonat angidridning o'zlashtirilish evolyutsiyasi Ximiya fanining ma'lumotlariga asosan karbonat angidridni insonlar ham, hayvonlar ham o'zlashtirganligi aniqlandi. Insonlar va hayvonlar o'zlashtirgan karbonat angidrid juda kam miqdorda bo'lishiga qaramay, yer yuzida tirik organizmlarning paydo bo'lish evolyutsiyasini tushuntirishda muhimdir. Evolyutsiyaning dastlabki bosqichlarida kislorodsiz - anaerob sharoitda yashagan geterotroflar karbonat angidridni quyidagi ximiyaviy reaksiyalar asosida o'zlashtirgan (A. I. Oparin ma'lumoti). Karbonat angidridni o'zlashtiradigan organizmlar quyidagi guruhlarga bo'linadi: Uzida xlorofill saqlagan tuban va yuksak o'simliklar. Fotosintetik bakteriyalar. Xemoeintetik bakteriyalar. RN + SO2 - RSOON + energiya RSOON + 4N + energiya-»- RSNaON + NaO Formulaga binoan, tirik organizmdagi qandaydir uglevodorod (KN) birikmasi dastlab karbonat angidridni o'ziga biriktirib organik kislota hosil qiladi. Hosil bo'lgan organik kislota oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida ajralib chiqqan energiya hisobiga oksid holatidan yana qaytarilgan holatga o'tadi. Reaksiyalar ning o'tishida tirik organizmlarda mavjud aktiv birikmalar ishtirok etganligi quyidagi formuladan kuzatiladi SN3SOSOON + SO2 - pirouzum kislota karboqsilaza SNaSOON fermekti SOSOON Formuladagi pirouzum kislotaga karboqsilaza fermenti ta'sirida karbonat angidrid birikadi. Natijada oksalat-sirka kislota hosil bo'ladi. Oksalat-sirka kislota o'z navbatida boshqa organik birikmalar bilan reaksiyaga kirishib umumiy moddalar almashinish jarayonida qatnashadi. Masalan, pirouzum, yoki oksalat-sirka kislotaga qabul qilingan ammkak (1ChNz) ni qo'shilishidan alanin yoki asparagin deb atalgan aminokislotalar hosil bo'ladi. Kelgusida bu kislota oqsilning sintezlanishida ishtirok etadi: SN3SOSOON + Sh3 - SN3SShN2S00N Alanin sn2soon I SOSOON + Sh8- SOONSNyaSNSOON - asparagin Evolyutsiyaning keyingi bosqichlarida geterotrof organizmlar bilan bir qatorda avtotrof organizmlar ham paydo bo'la boshlaydi. Shu davrda avtotrof organizmlar tanalarining tuzilishida va oziqlanishida zarur bo'lgan organik birikmalarni hosil qilish uchun suv, karbonat angidrid hamda quyosh energiyasidan foydalanadilar. Avtotrof oziqlanish sodda tuzilgan bakterilarda kuzatilib, bunga bakterial fotosintez yoki fotoreduksiya deb yuritiladi. S02 + 2RH2 + yorug'lik energiyasi Bakterial fotosintez yashil o'simliklardagi fotosintezdan quyidagi belgilari bilan farq qiladi: 2. Yashil o'simliklar qabul qilgan karbonat angidridni organik moddalargacha qaytarishda suv tarkibidagi vodorod qatnashadi. Bakterial fotosintezda o'zlashtiriladigan karbonat angidrid vodorod sulfid N28 va har xil uglevodorodlar tarkibidagi vodorod hisobiga qaytariladi. 1.Fotosintez jarayoni yashil o'simliklarda faqat aerob sharoitdagina sodir bo'lib, tashqi muhitda kislorod ajratiladi. Bakteriyalarda esa bu jarayon anaerob sharoitda o'tib, tashqi muhitda oksidlangan anorganik moddalar to'planadi. SO, + 2N28 quyosh energiyasi - 16 S6N1206 + N.O + 52, bakterioviridin 2SOg + N28 + 2N,0 quyosh energiyasi» 13 S6N1206 + N2304 bakterioviridin Purpur (to'q qizil) va qizil gugurt bakteriyalarda bakterioxlorofill pigmenti bilan birga karotinoidlarga yaqinto'q qizil bakteriopurpurin pigmenti mavjud. Ularning ko'pchiligi karbonat angidrid oksidini organik moddalargacha qaytirishda metan, spirt, organik kislota va hatto havodagi erkin vodoroddan foydalanganligi tenglamadan ko'rinadi. S02 + SN4 ...