Karbonil birikmalar

Karbonil birikmalar Karbonil birikmalarning tuzilishi, nomlanishi va olinish usullari. Molekulasida C = O guruh tutgan birikmalarga oksobirikmalar deb aytiladi. Agar karbonil guruh bitta vodorod va alkil guruh bilan bog'langan bo'lsa aldegidlar, karbonil guruh ikkita radikal bilan bog'langan bo'lsa ketonlar deyiladi. Karbonil birikmalar sistematik va ratsional nomenklaturalar asosida nomlanadi: aldegidlar ketonlar metanal, formaldegid etanal, atsetaldegid propanal, propion aldegid butanal, moy aldegid 2 - metilpropanal, izomoy aldegidi propanon, dimetilketon, atseton butanon, metiletilketon geksanon - 2, metilbutilketon 5 - metilgeksanon - 2, metilizoamilketon 1. Aldegidlar va ketonlarni alkenlarni oksidlash orqali olinadi: a) Alkenlar CrO3 bilan sirka kislota eritmasida ta'sirlashadi va qo'sh bog' uziladi, natijada aldegid va ketonlar hosil bo'ladi. Reaktsiya sharoitida aldegid oksidlanib karbon kislotaga aylanadi: б) Spirtlarni oksidlash yoki Cu, Pt, Pd ishtirokida degidrogenlash bilan oksobirikmalarni olish mumkin. Birlamchi spirtlarni oksidlab aldegid, ikkilamchi spirtlarni oksidlab esa ketonlar olinadi: 2. Geminal digalogenalkanlar gidroliz qilinganda ham aldegid va ketonlar hosil bo'ladi: 3. Alkinlar simob tuzlari ishtirokida kislotali muhitda suvni biriktiradi (M.G.Kucherov, 1881). Bu reaktsiyada atsetilendan sirka aldegid, boshqa alkinlardan esa ketonlar hosil bo'ladi: Reaktsiyaning birinchi bosqichida yenol hosil bo'ladi va u qayta guruhlanibkarbonil birikmaga aylanadi. Atsetilenga suvning birikishi natijasida atsetaldegid hosil bo'ladi: Adabiyot: 1. Нейланд О.Я. «Органическая химия». М.: «Высщая школа». 1990. 2. Моррисон Р., Бойд Р. «Органическая химия». М.: «Мир». 1974. Karbonil birikmalar Karbonil birikmalarning tuzilishi, nomlanishi va olinish usullari Molekulasida C=O guruh tutgan birikmalarga oksobirikmalar deb aytiladi. Agar karbonil guruh bitta vodorod va alkil guruh bilan bog'langan bo'lsa aldegidlar, karbonil guruh ikkita radikal bilan bog'langan bo'lsa ketonlar deyiladi. Karbonil birikmalar sistematik va ratsional nomenklaturalar asosida nomlanadi: 1.Aldegidlar va ketonlarni alkenlarni oksidlash orqali olinadi: a) Alkenlar CrO3 bilan sirka kislota eritmasida ta'sirlashadi va qo'sh bog' uziladi, natijada aldegid va ketonlar hosil bo'ladi. Reaksiya sharoitida aldegid oksidlanib karbon kislotaga aylanadi: b) Spirtlarni oksidlash yoki Cu, Pt, Pd ishtirokida degidrogenlash bilan oksobirikmalarni olish mumkin. Birlamchi spirtlarni oksidlab aldegid, ikkilamchi spirtlarni oksidlab esa ketonlar olinadi: Geminal digalogenalkanlar gidroliz qilinganda ham aldegid va ketonlar hosil bo'ladi: Alkinlar simob tuzlari ishtirokida kislotali muhitda suvni biriktiradi (M.G.Kucherov, 1881). Bu reaksiyada atsetilendan sirka aldegid, boshqa alkinlardan esa ketonlar hosil bo'ladi: Reaksiyaning birinchi bosqichida yenol hosil bo'ladi va u qayta guruhlanib karbonil birikmaga aylanadi. Atsetilenga suvning birikishi natijasida atsetaldegid hosil bo'ladi: Adabiyot: O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S.436-440 R.Morrison, R.Boyd Organicheskaya ximiya. M.: Mir 1974. S. 587-594 ...