Kimyoviy jarayonlar evolyutsiyasi

MAVZU: KIMYOVIY JARAYONLAR EVOLYUTSIYASI. 1. Kimyoning asosiy muammosini hal qilishning 5-bosqichi. 3. Kimyoni o'rganishning to'rtinchi konsepsiyasi. 4. Kimyoviy evolyusiya 5. Geokimyoning fan sifatida vujudga kelishi. 6. Biokimyoning rivojlanishi. 7. Kimyoviy evolyusiyaning bosqichlari haqida. 2 Kimyoning tarixiy rivojlanishi Kimyoning tarixiy rivojlanishida kimyoning bosh muammosining evolyusiyasi juda katta ahamiyatga ega. Bu faqatgina nazariy kimyo bo'lib qolmasdan balki kimyoning yangi sifatdagisi bo'lib hisoblanadi. Chunki bu kimyo tabiatda bo'layotgan hodisalarni o'tgan milliard yillardagi to'plangan tajribalarga ham asoslanib o'rganadi. Milliard yillar davomida tabiat bir qancha tanlashlar natijasida eng mukammallangan narsalarnigina saqlab qoldi. 3 Kimyoviy evolyusiyaga asoslangan to'rtinchi konsepsiyaning asosiy predmetlari Kimyoviy evolyusiyaga asoslangan to'rtinchi konsepsiyaning asosiy predmetlari quyidagilar hisoblanadi; Kimyoviy evolyusiya muammolarini tadqiq qilish va biogenez. Bioorganik sistemalarni o'rganish va ularning hosil bo'lishining o'ziga xosligini tekshirish. Biokatalizatorlarning ta'sirlashishlarini modellashtirish. 4 GEOKIMYO NIMANI O'RGANADI? Kimyoviy evolyusiya geokimyo yordamida tadqiq qilingani uchun Vernadskiy geokimyoni atomlarning yerdagi tarixini o'rganuvchi fan deb atadi. Kimyoviy evolyutsiya qanday evolyutsiyaligini tushuntiring? Kimyoviy evolyusiya birinchi navbatda kimyoviy moddalarning qattiq, suyuq, gaz holatga o'tishlarini kuzatgan atmosfera, gidrosfera va litosferada bo'lgan evolyusiyalardir. 5 Atmosfera evolyutsiyasi qanday amalga oshgan? 6 Atmosferadagi evolyusiya dastlab 4,5 mlrd yil oldin atmosfera tarkibi vodorod, ammiak, argon, metan, azot, uglerod oksidlaridan va kam miqdor- dagi kisloroddan bor ekan, u qaytaruvchilik xossasini namoyon qilardi. 2,7 mlrd yil oldin kislorod juda kam miqdorda mavjud bo'lgan. Atmosfera tarkibida kislorod ko'nayishi uchun 0,4 mlrd yil kerak bo'ldi. Natijada bironta ham planetada bo'lmagan kislorodli atmosfera paydo bo'ldi. Atmosfera yerdagi hayotni tashqi tahlika va zararli ofatlardan po'lat zirh kabi muhofaza qiladi. Faqatgina muhofaza qilib qolmasdan hayotga quvvat berib uning davomiyligini va uzluksizligini ta'minlaydi. Atmosfera turli darajadagi issiqlikka to'siq bo'lib, insoniyat va hayvonot olamini ortiqcha issiqlik va sovuqlikdan saqlagan holda hayotga xizmat qilmoqda. Har kecha va kunduzda yirik va mayda toshlardan iborat millionlab meteoritlar hujumi qarshisidamiz. 7 Agar ular yerga tushganda yer qobig'i allaqachonlar ilma-teshik bo'lib ketar edi. Atmosfera bizni bu kabi hujumlardan saqlovchi qalqondir. Sekundiga bir necha yuz kilometr tezlikda keladigan meteoritlar atmosferaga ishqalanish natijasida yuqori darajali issiqlikka uchrab, yong'in holda chang parchalariga aylanib yo'qolib ketmoqda. Quyoshdan kelayotgan ultrabinafsha nurlari yuqori o'lchovlarda juda zararli va tahlikali bo'lib kuydirishi va o'ldirishi mumkin. 8 Quyosh termoyadro reaktori hisoblanib undagi sintezda 69 element qatnashadi. Atmosferani qurshab olgan ozon gazi esa, quyoshdan kelayotgan ultrabinafsha nurlarini yutib yuboradi va gaz filtri vazifasini o'taydi. Nur atmosfera yordamida yoyiladi, tovush havoda eshitiladi. Atmosfera bo'lmaganida dengizlar bir lahzada bug'lanar, suvsiz, jonsiz bir dunyo bilan yuzma-yuz qolar edik. 9 Atmosfera tarkibidagi 78% azot, 21 % kislorod ...