Kimyoviy tolalar

Kimyoviy tolalar Reja: Kimyoviy tolalart haqida tushuncha. Kimviy tolalar ishlab chiqarish va ishlatish. Xulosa. 1. XX-asrning boshlariga qadar deyarli barcha tola va matolar olish uchun fakat tabiiy tolali materiallar: paxta, jun, lub, tabiiy ipak, kanop ishlatilib kelingan. Lekin, bu zamon talablariga sifat va miqdor kursatgichlari sun'iy va sitetik tolalar olish usullari ishlab chikildi. Bunday tolalar, odatda, sun'iy va sintetik tolalar deb yuritiladi. Tabiiy tolalar yuqori molekulyar tabiiy organik moddalardan o'simlik organlari va hayvonlar junidan, shuningdek, tut va eman ipak kurti iplaridan olinadi. bundan tashqari, tabiiy tolalar yuqori molekulyar anorganik moddalardan xam (m: asbest). Ishlab chikiladi. Kimyoviy tolalar esa o'z navbatida sun'iy va sintetik bo'ladi. sun'iy kimyoviy tolalar- tabiiy polimerlardan (viskoza, mis-ammiak, tsellyuloza, atsetotlari hamda oksidlardan tayyorlanadigan tolalar) kimyoviy tolalar esa sintetik polimerlar(polmanid, poliefir, poliokrilonitril, polivinilepirt, poliefir, poliokrilonitril, polivinilepirt, pollolefin va shu kabilardan) oniladi. hozir 500 ga yaqin kimyoviy tolalar malum bo'lib, ulardan 40 ga yaqin sanoat ishlab chiqarishiga joriy etilgan. Tola olish uchun ishlatiladigan polimerlar o'rta yuqori molekulyar, ipsimon shaklda bo'lishi, organik erituvchilardan oson erishi yoki kizdirilganda parchalanmasdan suyuklanishi kerak. Savol: Nima uchun, bu xossalarga ega bo'lishi kerak? Xar qanday kimyoviy tola ishlab chiqarish texnologiyasi 3 bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqich-polimir eritmasini (yigiriladigan jritma) yoki polimir suyukligini tayyorlash. Erituvchilar sifatida, kupincha, ayeton yoki ishkor eritmalari ishlatiladi. Ikkinchi bosqich- tola olish va tolaga shal berish. buning uchun birinchi bosqichda tayyorlangan eritma (yoki suyultma) maxsus jihoz-feleradan katta bosim ostida o'tkaziladi (filera-maxsus metaldan yasalgan asbob 66, xar 1sm3 yuzada 500 ga yaqin eshikchalari bor.) Uchinchi bosqich- tolani padozlash operatsiyalaridan iborat. O'zbekiston kimyo sanoatining kimyoviy tolalar ishlab chikaradigan tarmogi yaxshi yulga qo'yilgan. Fargona otsetat ipak (sun'iy tola) zavodi, Navoiy nitron tolasi (jun o'rnida ishlatiladigan sitetik tola) zavodi shular jumlasidandir. O'zbekistonda tsellgoloza atsetat zavodlari xam bo'lib, ularda ishlab chikariladigan tsellyuloza atsetotdan diatsetet va triatsetat kabi sun'iy tola olinadi. II va IV sort paxta linti xom ashyo sifatida ishlatilad. Tsellyuloza, undan esa tsellonitron tola olinadi. meditsina maqsadlari uchun ishlatiladigan suvda eriydigan atsetat tolalar xam yaratilmokda, ular karboksimetiltsellyulozadan yoki atsetat tsellyulozani kislotada gidrolizlab olinadi. Kimyoviy tola ishlab chiqarishning o'sishiga kuyidagilar sabab bulmokda: kimyoviy tolalarning ijobiy fizik-mexanik va ekspluatatsion xossalari. Ularni kupligi (neft, gaz, toshkumir, yog'och, qishloq xo'jalik chiqindilari va x.k.) hamda bu xom ashyo zaxiralarining kupligi. Kimyoviy tola ishlab chiqarishda texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlar tabiiy tola ishlab chiqarishdagiga karaganda yuqori. Masalan: 1t paxta ishlab chiqarishuchun 1660 soatkishi yoki 1 t tabiiy ipak ishlab chiqarish uchun 3500 soatkishi talab etilsa, 1t kapron ipagi ishlab chiqarish uchun 1400 soatkishi , 1t ...