Kompleks birikmalar va ularning tuzilishi

Kompleks birikmalar va ularning tuzilishi Reja: Kompleks birikmalar Kompleks birikmalarning tuznlishi. Kompleks birikmalarning hosil bo'lishi, ularning tuzilishi. A.Vernerning kompleks birikmalarning tuzilish nazariyasi. Markaziy ionning koordinatsion soni. Kompleks birikmalardagi kimyoviy bogninig xususiyati. Kompleks birikmalar hozirgi vaqtda barcha kimyoviy birikmalar 2 turga bulinadi:1-chisi atom (yoki oddiy) va 2-chisi molekulyar (murakkab) birikmalardir. Bularni bazan 1-chi va yuqori tartibli birikmalar xam deyiladi. Masalan, SuSI2, BF3, NH3 kabi moddalar 1-chi tartibli, ularni hosil bo'lishi valentlik qoidasiga buysinadi. yuqori tartibli birikmalar biror oddiy birikmalarning boshqa oddiy birikmalar bilan o'zaro birikishidan hosil bo'ladi. Masalan, mis xlorid eritmasiga ammiak kushilganda bu ikki sodda birikmadan bitta molekulyar birikma hosil bo'ladi: vaqtda bunday birikmalarning nisbatan barqarorlarini kompleks birikmalar deyiladi. Ularni hosil qilish D.I.Mendeleev davriy sistemasining kupchilik elementlariga xos muhim xususiyatdir. Kompleks birikmalarni molekulasi yoki ioni markaziy atomga ega bo'lib, uni bir necha ion yoki molekulalar, yani ligandlar kurshab turadi. Agarda markaziy ionning zaryadi, uni kurshab turgan ligandlarni manfiy zaryadlari yigandisidan ortik, bulsa bunday kompleksga kation kompleks, aks holda esa-anion kompleks, zaryadlar yig'indisining ayirmasi nolga teng bulsa-neytral kompleks deyiladi. Kompleks birikmalar tabiatda nixoyatda keng tark,algan bo'lib, ular kupgina protsesslarning ketishida muhim rol uynaydi. Masalan, o'simliklarning yashil kismida buladigan va fotosintezni amalga oshiradigan modda-xlorofill-magniyning kompleks birikmasidir. Tirik hujayralarnn kislorod bilan ta'minlab turadigan moddaning gemoglobini temirning kompleksidir. Juda ko'p minerallar. Masalan, alyuminosilikatlar xam kompleks birikmalardir. Metallurgiyada oltin, kumush, platina kabi nodir birikmalaridan ajratib olinadi. Metallar ularning kompleks Kompleks birikmalarni o'ziga xos suyuklanish, kaynash temperaturalari, malum erituvchilarda ayniqsa suvda eruvchanligi, elektr o'tkazuvchanligi, spektrlarining turlari va magnit xossalari bo'ladi. Kompleks birikmalarning tuznlishi. 1893 yilda shved olimi A.Verner kompleks birikmalarning tuzilish naeariyasini yaratdi. Unga binoan: t. Kupchilik elementlar uzilarining asosiy valentliklaridan tashqari, yana qo'shimcha valentliklar nomoyon kila oladi. 2. Xar kaysi element uzining asosiy va qo'shimcha valentliklarini to'yintirishga intiladi. 3. Markaziy atomning qo'shimcha valentliklari fazoda malum yo'nalishga ega bo'ladi. Bu nazariyani koordinatsion nazariya deb xam ataladi. Vernerning fikricha I-tur birikmalar asosiy valentliklar hisobiga hosil bo'ladi. Kompleks birikmalarda esa qo'shimcha valentliklar tsatnashadi. Masalan, PtCl4 bilan KS1 birikib PtCl4*2KClni hosil kilganida Pt va CI atomlari uzlarining asosiy valentliklaridan tashqari yana qo'shimcha valentliklarini xam nomoyon qiladi: CI K-CI CI ' Pt CI K-CI CI Bu yerda punktir chiziqlar qo'shimcha valentliklarni kursatadi.Yani asosiy valentliklar elementning airim birikmalardagi oksidlanish darajasini, qo'shimcha valentliklar esa uning koordinatsion sonini kursatadi. PtCl4*2KCl da Pt ning asosiy valentligi 4, qo'shimcha valentligi esa 6 dir. Kompleks tarkibida markaziy atom bilan bevosita birikkan ligandlar orasidagi bog'lanishlar soni markaziy atomning kordinatsion soni deyiladi. Bunda markaziy atom bilan ligandlar orasidagi ...