Ko'p atomli spirtlar

ko'p atomli spirtlar Reja: ta'rifi va tasnifi. Ikki atomli spirtlar: a) nomenklaturasi b)olinish usullari v) fizikaviy xossalari g) kimeviy xossalari Uch atomli spirtlar a) nomenklaturasi b) olinish usullari v) fizik-kimeviy xossalari ko'p atomli spirtlar ta'rifi va tasnifi.Uglevodorod molekulasidagi ikkita yoki undan ortik vodorod atomlarini gidroqsil guruhga almashinishdan hosil bo'lgan uglevodorod hosilalari ko'p atomli spirtlar deyiladi. Molekulasidagi gidroqsil guruhning soniga karab ular ikki atomli (diollar) va uch atomli (triollar) va xokazo spirtlarga bulinadi. ochiq zanjirli ikki atomli spirtlar glikollar uch atomli spirtlar glitserinlar deyiladi. Ikki atomli spirtlar(diollar,glikollar) Nomenklaturasi. Ikki atomli spirtlar (glikollar) molekulasida ikkita gidroqsil guruhi uglerod zanjiridagi har xil uglerod atomlarida joylashgan bo'ladi. Ikki atomli spirtlarning ratsional nomlari tegishli olefinlarning nomlariga glikol so'zini qo'shish bilan ifodalaniladi: N2S - SN2 N3S - SN - SN2 │ │ │ │ ON ON ON ON etilenglikol propilenglikol (1,2-etandiol) (1,2-propandiol) Sistematik (IYuPAK) nomenklaturaga ko'ra to'yingan uglevodorodlarning nomiga - diol kushimchasi kushib aytiladi. Bunda gidroqsil guruh birikkan uglerod atomlari rakamlar bilan kursatiladi. Ikki atomli spirtlarning eng muhim vakili etilenglikoldir. Etilenglikol rangsiz, shirin tamli, kuyuk suyuqlik, 197oS da kaynaydi. Suv va spirtlar bilan yaxshi aralashadi. Olinish usullari. Etilenglikol ishkoriy muhitda dibrometanni gidrolizlanishida hosil bo'ladi : SN2 - Br CH2 - OH │ +2H2O → │ +2HBr CH2 - Br CH2-OH 1,2-dibrometan 1,2-etandiol Alkenlarga gipoxlorit kislota birikishi natijasida xlorgidrinlar hosil bo'ladi. Ular gidrolizlansa, glikollarga aylanadi: SN2 SN2-ON + N2O SN2-ON ║ + NOSI → │ → │ SN2 SN2-SI -HCl SN2-ON Alkilen oksidlar kislotali muhitda suv bilan birikib, glikol hosil qiladi: N2S - SN2 N SN2-ON + NON → │ O SN2-ON Fizikaviy xossalari. Spirtlar molekulasiga ikkinchi gidroqsil guruh kiritilishi natijasida ikki atomli spirtlarda bir atomli spirtlarga xos bo'lgan xid yukoladi va shirin tamli bo'lib koladi. Kuyi glikollar moysimon suyuqlik, suvda yaxshi eriydi. yuqori glikollar kristallardir. Glikollar yuqori haroratda kaynash va zichligining yuqori bo'lishi bilan tegishli bir atomli spirtlardan farq qiladi. Kimeviy xossalari. Glikollar bir atomli spirtlarga xos bo'lgan barcha reaksiyalarga kirishadi. Lekin ularning molekulasida ikkita gidroqsil guruh bo'lganligi uchun reaksiyada bitta yoki ikkala gidroqsil guruh xam katnashishi mumkin. Etilenglikolga ishkoriy metallar ta'sir ettirilganda , glikolyatlar hosil bo'ladi. SN2 - ON + Na SN2 - ONa + Na SN2 - ONa │ → │ → │ CH2 - OH - H CH2 - OH - H CH2 - ONa Glikollar oksidlanishi natijasida bir kator organik moddalar aralashmasi hosil bo'ladi. Masalan: O O SN2-ON [O] [O] │ → NO-SN2- S → NO - SN2 ...