Kvant sonlari haqida tushuncha

Kvant sonlari haqida tushuncha Atomdagi elektron holatlarning tavsiflovchi kvant sonlar s p d f elektronlar. Energetik holat, elektron qobiqcha, atom orbital (AO). Atom tuzilish nazariyasiga ko'ra elektron zarracha va to'lqin tabiatga ega buni 1927 yili Geyzenburg mikrozarrachalarning ikki xil tabiatli ekanligini o'zining noaniqlik prinsipi asosida tushuntirdi. Bu prinsipga muvaffaq bir vaqtning o'zida mikrozarrachaning tezligi va o'rni (koordinatlarni) aniqlash mumkin emas. Matematik jihatdan noaniklik quyidagicha ifodalanadi. Dg xDV · h4p DV - noaniqlik mikrozarrachaning topishdagi xato, Dg - noaniqlik xatosi, Dg 0 noaniqlik harakatining mikrozarrachaning tezlikka (Df) ko'paytmasi hech qachon h4p dan kichik bo'la olmaydi. Bu tenglikdan zarrachaning koordinatlari qanchalik aniqlik bilan o'lchansa uning tezlikni o'lchashdagi xatosi shuncha katta bo'lib chiqadi. Masalan: e=v 200 kmsek. 10-10 sm. shu zarrachaning tezligining topishdagi xato 5800 kmsek.ni tashkil qiladi elektronlarning ikki xil tabiatli ekanligi uning xossalaridan namoyon bo'ladi. 1. Elektron ma'lum kattalikdagi tinch massaga ega, elektronning massasi protonning massasidan 11840 marta kichik. 2. Elektron to'lqinchimon harakatga ega. 3. Elektronni amplituda, to'lqin uzunlik, tebranish chastotasi kabi fizikaviy kattaliklar bilan tavsiflash mumkin. shu sababli elektronning harakatini aniq traektoriya bilan aniqlash mumkin emas. Hozirgi paytda atomdagi elektronning harakatini aniqlash uchun orbita termini o'rniga orbital termini ishlatiladi. Yadro atrofida fazoda elektronlar bo'lib turish ehtimolligini quyuq va siyrak sohalarga ega bo'lgan elektron bulut deb qabul qilsak, uning shakli orbital nomli maxsus funksiyalar bilan tavsiflanadi va hozirgi paytda to'lqin mexanikasi asosida elektronlarning harakati 4 ta kvant sonlari bilan xarakterlanadi. 1. Bosh kvant son - n. Elektron energiyasining kattaligini ko'rsatadi, uning qiymatlari - 1, 2, 3, 4, 4 ga teng butun sonlar bo'ladi. Bosh kvant sonlari bir-biriga teng bo'lgan bir necha elektron atomda elektron qavatni yoki elektron pagonani hosil qiladi. Atom energetik pagonalarini K, L, M, N, O, P, Q harflari bilan ham belgilanadi. Yadroga eng yaqin joylashgan qavat - K qavat bo'lib uning uchun n=1, L qavat uchun n=2, M qavat uchun n=3, N qavat uchun esa n=4 uzoqlikda turadi va x.k. Ayni qavat elektronlari bir-biridan o'zlarining energiyalari bilan farq qiladi va har bir qavat bir yoki bir nechta orbitallarni yoki pagonachalarni hosil qiladi. Bu orbitallar o'z shakllari bilan bir-biridan farq qiladi. Kvant mexanikasida qavat nomeri n - kattalashgan sayin o'sha qavat orbitallarining xilma-xilligi ortadi va Eps= n2 formula bilan ifodalanadi. Bu yerda Eps - ayni energetik qavatdagi pogochalar soni. n - bosh kvant son. Birinchi qavat 1 ta orbitalga (pogonacha) Ikkinchi qavat 4 ta orbitalga (pogonacha) Uchinchi qavat 9 ta orbitalga (pogonacha) n qavat n2 ta orbitalga tengdir (pogonacha). ...