Mass - spektroskopiya

Mass - spektroskopiya Reja: 1.Ionlanish va dissotsiatsiyalanish. Spektr olish sharoitlari 2. Mass-spektrometrlarning ionlarni bir-biridan ajrata olish darajasi 3.Molekulyar ionlar 4. Bo'lakli ionlar 5. Metastabil ionlar 6. Qaytadan guruhlanuvchi ionlar 7. Skeletli qayta guruhlanuvchi ionlar 8. Ko'p zaryadli ionlar 9. Mass-spektrlarni tahlil qilish yo'llari 10. Uglevodorodlar va karbonilli birikmalarning mass-spektrlari 1.Ionlanish va dissotsiatsiyalanish. Spektr olish sharoitlari Organik moddalarning mass-spektroskopiya usuli 1950-yillarning o'rtalarida bunyodga kelib, uning keng miqyosda rivojlanishi 1960 yildan boshlandi. Mass-spektroskopiyani spektroskopik usullarning biri deb qaraladi, ammo bunday qarash qisman xato hisoblanadi. Optik spektroskopiyada nurlanishdan keyin modda molekulasi boshlang'ich holatga o'zgarmasdan qaytadi, ammo mass-spektroskopiyada molekula qo'zg'aladi, ionlanadi va molekulyar ion parchalanadi va bu parchalangan ionlardan boshlang'ich molekula hosil qilish mumkin emas. Shunday qilib, mass-spektrni hosil bo'lishga sababchi bo'lgan bir qancha hodisalarning yig'indisini molekulaning bir holatdan ikkinchi holatga o'tish hodisasi deb qarash noto'g'ri hisoblanadi. Macs-spektrometriya usulining boshqa usullardan ustunliklaridan biri, bu usul yordamida namunaning miqdori pikogrammlar (10~12 g) bo'lganda ham o'rganish mumkinligidadir, bu esa juda oz miqdordagi biologik faol moddalarning tarkibini aniqlashda katta yordam beradi. Bu miqdordagi moddalarni boshqa fizikaviy usullar yordamida o'rganish ancha qiyinchilik tug'diradi. Buni tasdiqlash maqsadida adabiyotlardan malum bo'lgan shunday bir misolni bayon etish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 1968 yilda Ximiya va hayot oynomasida juda bir qiziqarli maqola bosib chiqariladi. 1963-64 yillarda bir guruh olimlar Kolumbiya changalzorlariga ekspeditsiya uyushtirib, u yerdan 2500 dona kokoi nomli mayda qora baqachalarni yig'ib oladilar va maxsus ishlovlar olib borib ularning terisidan taxminan 30 mg zaharli modda-batraxotoksin ajratib oladilar. Bu modda oqsil tuzilishga ega bo'lmagan zaharli moddalar ichida eng kuchlisi hisoblanar ekan. Bu zaharning tuzilishi to'g'risidagi eng boshlang'ich ma'lumot miqdori juda oz bo'lsa ham mass-spektroskopiya yordamida olindi. Agar mass-spektrometr elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan jihozlangan bo'lsa juda ham oz miqdordagi dorivor moddalarni aniqlash mumkin (masalan, gormonal preparatlarni aniqlash miqdori 200-300 pikogramm). Mass-spektroskopiyaning eng muhim amaliy ishlaridan biri murakkab organik birikmalar, metallorganik birikmalar va peptidlarning tuzilishini aniqlashda beradigan ma'lumotlari hisoblanadi. Organik moddalarning mass-spektroskopiya yordamida o'rganiladigan sohalari quyidagilar: 1) Tabiiy gazlar; 2) Havo; 3) Sanoat chiqindilari; 4) Yonish natijasida hosil bo'ladigan gazlar; 5)Aerozollar. AQSH dagi mass-spektrometrlarning hamma turlari tashqi muhitni tekshirishda moddalarning kontsentratsiyasi 10-7 g bo'lganda ham muhim axborot beradi. Mass-spektrometr yordamida ilgari qishloq xo'jaligida ishlatilib kelingan DDT preparati 30 ga yaqin metabolit hosil qilishi aniqlangan. Moddalarning mass-spektrini olish uchun namuna ionlanish va dissotsialanish jarayoniga uchrashi zarur. Molekulada bo'ladigan ionlanish va dissotsiyalanish hodisalari elektronlar zarbasi, fotonlar va kuchli elektr maydoni ta'sirida ro'y beradi. Ionlanish. Mass-spektrometrda bo'lakli ionlarning hosil bo'lish jarayoni molekulani elektronlar bilan ta'sirlanishidan boshlanadi, bunda ...