Metall va metall qotishmalar xossalari

METALL VA METALL QOTISHMALAR XOSSALARI QATTIQ JISMLAR ULARNI tashkil QILGAN ZARRALARNING JOYLASHISH TARTIBIGA ASOSLANIB KRISTALL VA AMORF JISMLAR GURUHLARIGA AJRALADI. AMORF JISMLARNI (MASALAN, SHISHANI) tashkil QILGAN ATOMLAR (IONLAR, MOLEKULALAR)NING JOYLASHISHIDA QAT'IY BIR TARTIB YO'Q. BUNDAN ULARNING FAZALARINI O'ZGARTIRISHIDA (MASALAN SUYUQLANISHIDA) QAT'IY O'TISH NUQTALARI (SUYUQLANISH HARORATLARI) MAVJUD BO'LMASLIGI KELIB CHIQADI: AMORF JISMLAR BIR HOLATDAN IKKINCHI HOLATGA UZLUKSIZ O'TIB BORADI. AMMO, KRISTALL JISMLARNI tashkil QILGAN ATOM (ION, MOLEKULA)LAR JOYLASHISHIDA MUAYYAN TARTIB MAVJUD: MA'LUM YO'NALISHLARDA HAR QANDAY IKKI QO'SHNI ATOM ORALIG'I BIR XIL. SHUNING UCHUN HAM KRISTALL HOLATDAGI QATTIQ JISMLARNING FAZALARINI O'ZGARISHI (SUYUQLANISH, QOTISH VA HOKAZO) QAT'IY MUAYYAN HARORATDA VA BOSIMDA SODIR BO'LADI. QATTIQ JISMLAR TUZILISHI, TARKIBI, ULARNI tashkil ETGAN ZARRALARI ORASIDAGI O'ZARO TA'SIR KUCHLARI, MEXANIK, ELEKTR, MAGNIT, OPTIK VA BOSHQA XOSSALARI JIHATIDAN TURLI GURUHLARGA BO'LINADI. MASALAN, ELEKTR XOSSALARI BO'YICHA QATTIQ JISMLAR YAXSHI O'TKAZGICHLAR (METALLAR), YARIM O'TKAZGICHLAR (BU ATAMANI QO'SHIB YOZSA HAM BO'LADI), DIELEKTRIKLAR GURUHLARINI tashkil QILADI. MAGNIT XOSSALARI JIHATIDAN ESA DIAMAGNIT, PARAMAGNIT, FERROMAGNIT, ANTIFERROMAGNIT VA FERRITLAR DEB ATALADIGAN QATTIQ JISMLAR TURLARI MAVJUD. QATTIQ JISMLAR TUZILISHI, TARKIBI, ULARNI tashkil ETGAN ZARRALARI ORASIDAGI O'ZARO TA'SIR KUCHLARI, MEXANIK, ELEKTR, MAGNIT, OPTIK VA BOSHQA XOSSALARI JIHATIDAN TURLI GURUHLARGA BO'LINADI. MASALAN, ELEKTR XOSSALARI BO'YICHA QATTIQ JISMLAR YAXSHI O'TKAZGICHLAR (METALLAR), YARIM O'TKAZGICHLAR (BU ATAMANI QO'SHIB YOZSA HAM BO'LADI), DIELEKTRIKLAR GURUHLARINI tashkil QILADI. MAGNIT XOSSALARI JIHATIDAN ESA DIAMAGNIT, PARAMAGNIT, FERROMAGNIT, ANTIFERROMAGNIT VA FERRITLAR DEB ATALADIGAN QATTIQ JISMLAR TURLARI MAVJUD. METALL VA METALL QOTISHMALAR XOSSALARI BIR MODDANING O'ZI TERMODINAMIK SHAROITGA BOG'LIQ RAVISHDA KRISTALL YOKI AMORF HOLATIDA BO'LISHI MUMKIN. MASALAN: OLTINGUGURT KRISTALL SHAKLDA (SARIQ RANGDA) VA AMORF (PLASTIK OLTINGUGURT -TO'Q QO'NG'IR RANGDA) BO'LADI. KVARS - KRISTALL, BIROQ KVARS QUMI ERITILIB, SO'NGRA ERITMA TEZ SOVUTILSA, AMORF KVARS SHISHA HOSIL BO'LADI. QATTIQ JISMLAR ZONALAR NAZARIYAS O'TKAZGICHLAR VA DIELEKTRIKLAR, YARIMO'TKAZGICHLAR ORASIDAGI FARQ QATTIQ GAZNI SOHA NAZARIYASINI ENERGETIK DIAGRAMMALARI YORDAMIDA YAXSHI ILLYUSTRATSIYALANADI. IZOLYATSIYALANGAN ATOMDA ELEKTRON FAQAT QAT'IY ANIQLANGAN DISKRET ENERGETIK SATHLARDAGINA (holatLARDA) BO'LA OLADI. ENERGETIK SATHLAR BIR BIRIDAN ENERGIYALARI QIYMATLARI BILAN AJRATILGAN, QAYSIKI ELEKTRONLAR USHBU ATOMDA EGA BO'LA OLMAYDI. KRISTALL PAYDO BO'LISHIDA ATOMLARNI O'ZARO TA'SIRLASHUVI NAMOYON BO'LADI. USHBU HOLATDA BARCHA ENERGETIK SATHLAR (ELEKTRON BILAN TO'LDIRILGANI VA TO'LDIRILMAGANI) PARCHALANADI, ENERGETIK SATHLAR SOHASI PAYDO BO'LADI (3 - RASM). KRISTALL PANJARADA ATOMLAR SONI QANCHA BO'LSA, SHUNCHA SOHA SATHLARI MAVJUD. ODATDA SOHA KENGLIGI - 1 EV. ELEKTRONLAR TASHQI O'ZARO TA'SIR HISOBIGA BO'LA OLADI (ISSIQLIK NURLANISHI), YUQORIROQ, ERKINROQ ENERGETIK SATHLARGA O'TA OLADI. BUNDAY ELEKTRONLAR QISMAN TO'LDIRILGAN ENERGETIK SOHA ICHIDA JOYLASHADI VA ERKIN ELEKTRONLAR DEYILADI. AGAR ELEKTR MAYDONINI QO'YSAK, ERKIN ELEKTRONLARNI O'ZGARISHI ULARNI FAZODAGI YO'NALTIRILGAN KO'CHISIGA MOS KELADI, YA'NI ELEKTR TOKIGA. ...