Molekulalar

Molekulalar REJA Molekulalarning elektron spektrlari. Frank va Kondon usullari. Kо'p atomli molekulalarning elektron spektrlari tо'g'risida umumiy tushuncha. Rentgen nurlari va ularning spektrlari. MOLEKULALARNING ELEKTRON SPEKTRLARI Molekulalar bu bir-biriga bog'langan atomlarning kimyoviy sistemasidir. Ximiyaviy bog' hosil qilish uchun atomlarning tashqi valent elektronlari ishtirok etadi. Bu elektronlar umumiy elektron molekulyar elektron deyiladi. Molekulyar elektronlar muayyan energetik sohaga joylashgan. Elektronning energetika sohadan о'tishi amalga oshsa, natijada elektron spektrlar paydo bо'ladi. Elektronning energiyasi nihoyat katta va tebranish energiyasidan bir necha marta ortadi. Shuning uchun elektron о'tishda bir vaqtda ham tebranma-aylanma harakatlar о'zgaradi. Molekulaning elektron spektrlari nihoyat murakkab spektrlardir. Chunki spektrda elektron tebranish va aylanish о'tishlariga taalluqli chiziqning paydo bо'ladi. Shuning uchun elektron spektrlarni yо'l-yо'l spektrlar. Molekulaning strukturasini о'rganish uchun spektral faqat yupqa chiziqlarni kо'rib о'tish kerak. Bu holatda tebranish elektron strukturasi chiziqlari tо'g'risida sо'zlash mumkin. Bizga ma'lum ediki, har bir molekulani tebranma holatini muayyan potensial egri chiziq bilan kо'rish kerak. Demak, molekulaning tebranma harakati muayyan potensial egri chiziqga tо'g'ri keladi. FRANK VA KONDON USULLARI Bizga ma'lumki, har bir molekulaning tebranma holatiga aniq potensial egri chiziq mos tushadi. Elektron о'tishlarda valent elektronlar energiyalarining о'zgarishi kuzatiladi, qaysiki bog' barqarorligining о'zgarishiga olib keladi, shuningdek molekuladagi atomlar tebranish chastotalarining о'zgarishi sodir bо'ladi. Elektronning о'yg'ongan holatining potensial egriligini kо'rib, elektron о'tishda molekula bilan nima yuz beradi degan savolga javobni Kondon va Frank prinsipi berdi. Frank va Kondon prinsipi elektron о'tishlar juda tez yuz beradi va bu vaqt oralig'ida atomlararo masofa о'zgarishga ulgurmaydi. Shuning uchun elektronlarning uyg'ongan holatlaridagi atomlararo masofasi xuddi uyg'onmagan holatidagidek bо'ladi. KО'P ATOMLI MOLEKULALARNING ELEKTRON SPEKTRLARI TО'G'RISIDA UMUMIY TUSHUNCHA. Oddiy ikki atomli va kо'p atomli molekulalarda elektron о'tishda ye- spektri paydo bо'ladi. Oddiy ikki atomli molekulalarning elektron spektrlari murakkab kо'p atomlarning ye- spektrlariga nisbatan soddaroq va kо'p о'rganilgan. Oddiy ikki atomli molekulalarning spektri quyidagi informatsiya beradi. Molekulaning dissotsiatsiya energiyasi tо'g'risidagi xabarni beradi. Ajratilgan ximiyaviy bog'ning xarakteristikasini beradi. Murakkab kо'p atomli elektron spektrlari quyidagi informatsiyani beradi. Molekulyar ionlarning xossasini va molekulaning xarakatini kо'rsatadi. Ximiyaviy bog'larning bir-biriga о'zaro ta'sirini kо'rsatadi. Moddalarning reaksion qobiliyatini kо'rsatadi. Ammo bu molekulalarning spektrlari nihoyat murakkab va kо'p atomli molekulaning elektron spektrini о'rganishda organik moddalarning turli rangda ekamligini aniqlash mumkin. Aniqlangan-ki muayyan -elektronlar struktura birligidan tarkib topgan elektronlar turli rang paydo qiladi. Rang paydo bо'lishining sababi bu -elektronlar harakatiga bog'liq. -elektronlar ximiyaviy bog'lanishda ishtirok etadi, ya'ni bular molekulyar elektronlardir. elektronning energiyasi о'zining atom yadrosi va boshqa atomlarning yadrosi bilan bog'lanadi. Bundan tashqari bog'lanish energetik jihatidan beqaror. Demak, bog'lanish bir-biri bilan mustahkam bog'lanmagan. Shunday ekan, modda ...