Murakkab lipidlar

Murakkab lipidlar Murakkab lipidlar uz tarkibida yog kislotalar va glitserin (yoki uzun zanjirli bir atomli spirt) dan tashkari fosfat kislota va azot asosi,bosh ka kuchli kutblangan gruppani saklaydilar. Ularni tarkibiga karab uch sinfga bulish mumkin: 1-fosfoatsilglitserinlar, 2-sfingolipidlar va 3-glikolipidlar. Fosfoatsilglitserinlar va sfingolipidlar tarkibida fosfat kislota koldiklari bulganidan ular fosfolipidlar, yoki fosfatidlar deb xam ataladilar. Fosfoatsilglitserinlarning turlari kup bulsa xam ularni asosi va minor (kichik) vakillarini farklash mumkin. Xujayrada fosfolipidlar fakat fosfatidil etanolamin tashkil kiladi. Lekin membrana lipidlarining tarkibi juda murakkab bulib,ularda juda kam mikdorda fosfatidilglitserin,xolesterin va boshka lipidlar xam mavjud. LYeTsITIN VA KYeFALIN. Miya tukimasida, tuxum sarigida, balik tuxumida,jigarda,nuxat va achitkida ayniksa kup buladi. Turli manbalardan olingan letsitin va kefalinning strukturasi bir xildir. Letsitin tarkibidagi azot asosi XOLIN metillangan oksietil ammoniydir: НОСН2--СН2--N+ (СН3 )3 Kefalin tarkibiga OKSIETILAMIN yoki KOLAMIN kiradi: НОСН2--СН2--NH2 Letsitin va boshka glitserofosfatidlar molekulasida glitserinning V-uglerodi atrofida asimmetriya markazi bor. Tabiatda uchraydigan-letsitin va strukturasi unga yakin bulgan birikmalar L-a - glitserofosfat xosilalaridir. Letsitin va kefalin strukturasida yana shu narsaga e'tibor berish kerakki, ular dipol ionlar bulib, tarkibidagi fosfat kislotaning manfiy zaryadi turtlamchi azotning musbat zaryadi bilan neytrallanib turadi, lekin etanolamin tarkibidagi aminogruppa xolindagi turtlamchi azotga karaganda kuchsizrok asosli bulganidan, kefalinlar ba'zan kuprok kislota tabiatga ega. Serin - fosfatidlar tarkibida azot asosi urnida oksiaminokislota SYeRIN turadi: О ¦ R--C--O--CH2 | R'--C--O--CH ¦ | O | O H | ¦ | + H2C--O--P--O--CH2--C--NH3 | | O COO Fosfatidilserin G L I K O L I P I D L A R. Murakkab lipidlarning uchinchi sinfi glikolipidlar tarkibiga fosfat kislota kirmaydi va ular elektr zaryadini tashimaydilar. Molekulada uglevod koldiklarining mavjudligi ularni glikolipidlar deb atashga imkon berishi tushunarli. Bu sinf vakillari, asosan miya tukimasida uchragani uchun tserebrozidlar va uglevod komponentlarining katta kismi D-galaktoza bulgani uchun galaktolipidlar deb ataladi.Tserebrozidlarning kutblangan boshi bir yoki bir necha kand molekulasi koldiklaridan tuzilgan. Glikolipidlar sinfiga tarkibi va tuzilishi bilan farklanadigan bir necha xil birikmalar kiradi. Ularning glikozildiatsilglitserin deb ataladigan xili usimlik barglaridan ajratib olingan, xloroplastlar bilan uziga xos boglangan xisoblanadi. Ularning tarkibiga ikki molekula yog kislota bilan esterifikatsiyalangan glitserin va glitserin bilan V-glikozid bog orkali birikkan bitta yoki ikkita D-galaktoza kiradi: Glikosfingolipidlar xujayra membaranasining tuzilishida muxim urin egallaydi. Ular membarananing kattik bulishini ta'minlashda va bir kator membrana funktsiyalarining bajarilishida katnashadilar. Glikolipidlar xujayraning antigen markerlari (tanituvchilari) ning shakllanishida, tashkaridan keladigan ximiyaviy signallarni kabul kilishda va ularni kayta ishlashda, xujayralarning uzaro alokalarida, membrana utkazuvchanlik xususiyatining bajarilishida,fermentlari faoliyatini aniklashda xal kiluvchi urinni egallaydi. Sterinlar (sterollar) xayvon, usimlik va mikroorganizmlar ...