Neft kimyosi va neftni qayta ishlash

Mavzu: Neft kimyosi va neftni qayta ishlash Ma'ruzachi: kimyo fanlari nomzodi, dots. E.Sh.Yakubov Reja: 1. Neftning kimyoviy tarkibi va neftni qayta ishlash to'g'risida qisqacha ma'lumot. 2. Neft fraksiyalari va neftni haydash qurilmalari. 3. Neft yonilg'ilarining asosiy turlari va sifati. Neft moylari, turlari va ularni olish usullari. Neftning kimyoviy tarkibi va neftni qayta ishlash to'g'risida qisqacha ma'lumot. Neft fraksiyalari va neftni haydash qurilmalari. Sanoatda neft juda katta ahamiyatga ega, chunki undan xalq xо'jaligi ehtiyojlarini qondiruvchi turli xil maxsulotlar olinadi. Masshtan, neft raketalar uchun, dizel hamda ichki yonuv dvigatellari uchun yonilg'i olishda eng boy manba hisoblanadi. Neftdan fakatgina mashinalar uchungina emas, balki uy-rо'zg'orda. korxonalarda ham yoqish uchun ishlatiladigan mahsulotlar (tabyiy gaz, qoramoy-«mazut») chiqadi. Surkov moylari, alkan moyi. ya'ni vazelin va boshqalar ham neft mahsulotidir. Neft tarkibidagi maxsulotlarni ajratib olish uchun u turli usullar bilan qayta ishlanadi. Bu usullar orasida keng tarqalgani neftni fraksion haydashdir; bunda neft tarkibidagi mahsulotlar qaynash haroratiga qarab birin-ketin ajralib chiqadi. Neft haydalganda avvalo uning eng yengil qismi - gazsimon uglevodorodlar ajralib chiqadi. Rektifikatsiya qurilmasini umumiy kо'rinishi Neft haydalganda, asosan, uch xil fraksiyaga ajratiladi: 1). -150° gacha - gazolin ya'ni benzinlar. 2) -150° dan 300° gacha- kerosin. 3). - 300° dan yuqori - neft qoldigi, ya'ni koramoy (mazut). Neft yonilg'ilarining asosiy turlari va sifati. Neft moylari, turlari va ularni olish usullari Beizinlar fraksiyasi. Bu fraksiya molekulasida uglerod atomlarining soni 5 dan 9 gacha bо'ladigan yengil utlevodorodlardan iborat bо'lib, ulardan quyidagi mahsulotlar olinadi. -Yengil benzin-gazolin yoki petroley efiri. Qaynash harorati 40-70 C, solishtirma massasi 0,64-0,66 gm1. Petroley efiri asosan, erituvchi sifatida ishlatiladi. -O'rtacha benzin (haqiqiy benzin). Qaynash harorati 70-120 °C; zichligi 0,70gsm Benzin fraksiyasi texnikaning qaysi sohasida ishlatilishiga kо'ra aviatsion, avtomobil benzini va hokazolarga bо'linadi. Texnikada о'rta benzin fraksiyasi, asosan, ichki yonuvchi dvigatellarida yonilg'i sifatida ishlatiladi. Ogir benzin yoki boshqacha aytganda ligroin. Qaynash harorati 120-140 °C; solishtirma massasi 0,73-0,77 gsm3. Bu fraksiya dizel dvigatellari uchun yonilg'i sifatida ishlatiladi. Kerosin fraksiyasi. Bu fraksiyani tashkil kilgan uglevodo-rodlar molekulasida uglerod atomlarining soni 9 dan 16 gacha buladi. Kerosin fraksiyasi maxsus usullar bilan tozalangach, traktor dvigatellarida va uy-ruzgorda yonilgi sifatida ishlatiladi. Qoramoy (mazut) fraksiyasi. Bu fraksiyadagi uglevodlar molekulasida uglerod atomlarining soni 16 va undan ortik buladi. Koramoy kayta ishlanganda, masalan, xaydalganda u parchalanib ketishi mumkin. Shu sababli mazut suv bug'i vositasida yoki vakuumda haydaladi. Mazutdan solyar moylar, turli surkov moylari, vazelin, alkan va boshqalar olinadi. Solyar moy va surkov moylari texnikada keng kulamda ishlatiladi; solyar moylardan dvigatellar uchun yonilgi sifatida, surkov moylari esa mashina ...