Neft va tabiiy gazni qayta ishlashda hosil bo'ladigan monomerlar

Neft va tabiiy gazni qayta ishlashda hosil bо'ladigan monomerlar Ma'lumki neft va tabiiy gaz tо'g'ridan tо'g'ri ishlatilmaydi. Tabiiy gaz tozalangandan keyin yoqish uchun ishlatiladi. Neft esa qayta ishlanadi, dastlab rektifikatsiya qilinadi va tarkibiy qismlarga ajratiladi. Buni yuqorida kо'rib о'tildi, ya'ni Mazut esa vakuumda haydaladi va undan turli xil qovushqoqlika ga bо'lgan surkov moylari, transformator yog'lari va boshqalar olinadi. Neft tarkibidan ajratib olingan mahsulotlar qayta ishlanadi. qayta ishlash usullariga termik va katalitik kreking, piroliz va boshqalar kiradi. Ushbu jarayonlardagi asosiy kimyoviy reaksiya uglerod-uglerod zanjirining uzilishi va yuqoriroq molekulyarli birikmalardan past molekulyar birikmalar hosil bо'lishidir. Bunda gaz holatdagi yoki suyuq holatdagi tо'yingan va tо'yinmagan uglevodorodlar hosil bо'ladi: Neft tarkibida uchraydigan aromatik birikmalar esa asosan toluol va olefin (tо'yinmagan uglevodorodlar) hosil qiladi. Reaksiyalar katalizatorsiz erkin radikal hosil bо'lishi bilan ketadi va zanjir xususiyatiga ega. Harorat oshish bilan parchalanish yanada chuqurroq ketadi va degidrogenlanish, hamda sikllanish jarayonlari kuchayadi. Masalan, 600-650 0S da reaksion qobiliyatli yuqori bо'lgan diyenlar, butadiyen-1,3 hosil bо'ladi: Hosil bо'lgan diyenlar olefinlar bilan ta'sirlashib aromatik uglevodorodlar hosil qilishi mumkin. Yuqori haroratda ketadigan barcha jarayonlarda gaz va suyuq holatdagi moddalardan tashqari qattiq modda - uglerod (qurum) hosil bо'ladi. +urum hosil bо'lishi uglevodorodlarning erkin uglerodgacha parchalanishi bilan tushuntiriladi: Termik parchalanish mahsulotlari: suyuq mahsulot, gaz va qattiq qoldiq (qurum) tarkibi asosan 3 ta omilga bog'liq: xomashyo turiga. Haroratga va kontaklashuv vaqtiga. Xomashyo turlari bir-biridan tarkibidagi vodorod va uglerod miqdorlari nisbati bilan keskin farq qiladi. Masalan etanda bir uglerod atomiga 3 atom vodorod, butanda-2,5, siklogeksanda - 2 ta atom vodorod mos keladi. Aromatik uglevodorodlarda esa bu nisbat yana ham kamayadi (benzolda - 1:1, naftalin (S10N8) da - 1,25:1). Yengil gazlar, benzin fraksiyasi parchalanganda tarkibiga mos ravishda kо'p miqdorda gaz, oz miqdorda qurum yoki koks beradi. Neftning oqir fraksiyalari, ayniqsa, aromatik uglevodorodlar termik parchalanganda kо'p miqdorda koks va oz miqdorda gaz ajralib chiqadi (rasm). Hosil bо'lgan mahsulotga ta'sir qiluvchi asosiy omillardan biri haroratdir. Harorat oshishi bilan suyuq mahsulot tarkibida aromatik moda miqdori, gaz mahsulot tarkibida esa vodorod va kichik molekulyar moddalar miqdori ortadi. Neft mahsulotlari tarkibida asosan olefinlar (miqdori ≈ 4% boshlang'ich xomashyoga nisbatan), gaz mahsulot tarkibida S3-S4 uglerod tutgan birikmalar bо'ladi. 750-850 0S da suyuq mahsulot tarkibi 85-95% aromatik birikmalardan iborat bо'ladi. Gaz tarkibida parafin miqdori va S2-S3 oz miqdorda bо'ladi, asosan olefinlardan - propilen va etilendan iborat bо'ladi. Harorat 800-900 0S bо'lganda olefinlar miqdori maksimumga yotadi, haroratning yana oshishi Bilan vodorod va atsetilen miqdori oshib boradi. Termik parchalanishdagi mahsulot tarkibiga ta'sir qiluvchi omillardan yani biri ...