Nikotin hamda anabazin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati

Nikotin hamda anabazin olinishi tuzilishi xossalari va ahamiyati Reja: 1.Alkaloidlar haqida umumiy tushuncha 2.Nikotin va uning hosilalari olinishi 3.Anabazin olinishi, tuzilishi va xossalari 4.Nikotin hamda anabazining xalq xo'jaligida ishlatilishi O'simliklar (qisman hayzonlar,) to'qimalarida tayer hslda bo'ladigan asosli (ishkorli) xossaga va kuchli fiziologik ta'sirga ega bo'lgan azotli murakkab organik birikmalar alkaloloidlar deb ataladi. «Alkaloid» arabcha «alkali» - ishqor va yukoncha «eidos»- o'xshash, ya'ni ishqorga o'xshash demakdir. Bu terminni birinchi marta I8I9 yilda Meysnsr nshlatdi. Alkaloidlarning topilishi haqida qisqacha ma'lumot Alkaloidlar boshqa dori moddalar kabi qadimdan ma'lum. Ulardan birinchisi morfin bo'lpb, uni1804 yilda aptekami Sertyurner topdi va to'la urganib chiqdi. Asos xossasmga ega bo'lgan morfin o'sha vaqtdan hozirgacha ko'knori o'simligidan ajratib olib kelinmoqda. Bu esa o'simliklar tarkibidagi moddalar faqat kislotali yoki neytral xossaga ega degan tushunchaning mutloqa notug'ri ekanligini ko'rsatdi. Shundan keyin alkaloidlarni o'rganish sohasidagi ilmiy tekshirsh ishlari, ayniqsa o'simliklardan alkalondlar olish va ularni o'rganpsh ishlari qizib ketdi. Bu sohada rus olimlarining ishlari diqqatga sazovordir. Birinchi marta 1815 yilda Xarkov universitetining professora F. I. Gize xin daraxti po'stlog'idan alkaloid ajratib oldi va ungl sinxonin deb nom berdi. Keyinchalik chuqur tekshirishlar katijasidi uning xinin ekanligi annqlandi. Atoqli rus ximigi A. A. Voskresenskiy 1842 yilda teobromin al-kaloidini, 1847 yilda rus ximigi Y. F. Fritche garmin alkaloidini topdi, Lekin o'sha vaqtda organik ximiya deyarli rivojlanmaganligi sababli, topilgan alkalondlar chuqur o'rgakilmadi. XIX asr oxirlarkga kelib alkaloidlarni olish va ularni o'rganish bo'yicha bir qancha asarlar nashr qilikdi. Farmatsiya magistrk YE. A. Shankiyning «o'simlik alkaloidlari haqida» nomli monografiyey shular jug.tlasidandir. Keyinchalik N. Ryabinaning Alkaloid-lz nomli kitobi bosilib chiqdi. Rus olimi A. M. Butlerov organik moddalar iolskulalarining tuzilish nazariyasini kashf etgandan keyin boshqa olimlarning organik ximiya sohasidagi ishlari tufayli 1900 yildan boshlab alkaloidlarni chuqur o'rganish, ularni sintez qilish usullari jadal sur'atlar bilan rivojlana boshladi. 1915 yilda V.M.Rodionov afyundan alka usulini topdi. Oktabr sotsialistik revolyusiyasidan keyin mamlakatimizda alkaloidlarni olish va ularning ximiyaviy tuzilishini chuqur o'rganish ishlarn avj olib ketdi. Shunday qilib, alkaloidlar sohasida sovet olimlari samarali ish olib borishlari natijasida 1929-1946 yillar davomida butun dunyo bo'yicha olingan 432 ta alkaloidning ¼ qismi SSR da kashf etilgan edi. Akademik V. M. Rodionov, professor G. P. Menshikov, N. A. Preobrajenskiylar alkaloidlarni olish va ularni o'rganish sohasidagi olamshumul xizmatlari uchun Davlat mukofotini olishga muvoffaq bo'ldilar. Akademik A. P. Orexov (1881-1939) Sovet Ittifoqida alkaloidlar sohasidagi ilmga asos soldi. U 1928 yilda o'zining bir gruppa shogirdlari bilan SSR da o'sadigan va tarkibida alkaloid bo'lgan o'simlkklar ustida ish olib borib, 800 ga yaqin shunday o'simlikni va ...