Oksikislotalar

Oksikislotalar Tuzilishi va olinishi usullari Fizik va kimyoviy xossalari Ayrim vakillari Reja:: Oksikislotalar tuzilishida gidroqsil va karboqsil guruhlari bo'ladi. Karboqsil guruhi oksikislota asosligi (negizligi) ni, gidroqsil va karboqsil guruhi yig'indisi esa atomliligini belgilaydi. sut kislota SN3-SNON-SOON bir asosli 2 atomli: olma kislota NOOS-SNON-SN2-SOON 2 asosli 3 atomi: vino kislota NOOS-SNON-SNON-SOON 2 asosli 4 atomli: Olinish usullari 1. Galogen almashgan kislotalarni gidroliz qilib olish 2. Oksinitrillarni gidrolizlab olish: 3. -oksikislotalar to'yinmagan kislotalarga suv biriktirib olinadi: 4. Oksialdegidlar va glikollarni oksidlab ham oksikislotalar olinadi: Oksikislotalar suyuq yoki qattiq moddalar Suvda yaxshi eriydi. Kislotalik kuchi kuchli ifodalangan. Glikol kislotaning kislotalik konstantasi sirka kislotaga qaraganda 6,5 marta katta. Fizikaviy xossalari. KIMYoVIY XOSSALARI 1. Kislota sifatida ular, tuz murakkab efir, amidlarni hosil qiladi. 2. Spirtlarga o'xshab alkgolyatlarni, oddiy efirlani hosil qiladi, gidroqsil galogen bilan almashina oladi: 3. -oksikislotalar oson qaytariladi: 4. -oksikislotalar suyultirilgan kislotalar bilan qo'shib qizdirilganda chumoli kislota ajratib parchalanadi: 3. -, - va -kislotalar qizdirilganda turlicha o'zgarishga uchraydi: OPTIK IZOMYeRIYa 1874 yilda Vant-Goff va Lebel bir-biridan bexabar holda aniqlashgan Kamida bitta to'rtta har xil funksional guruh bilan bog'langan uglerod atomi bo'lgan organik birikmalar yorug'likning qutblanish tekisligini o'ngga yoki chapga burish hodisasi. To'rtta har xil funksional guruh bilan bog'langan uglerod atomini asimmetrik uglerod atomi deyiladi. Yorug'likning qutblanishi tekisligini soat strelkasi bo'yicha yuradigan izomerni D - yoki (+) ishorasi bilan chapga buradigan izomerini esa L - yoki (-) ishorasi bilan belgilanadi. O'ngga va chapga buruvchi izomerlarni antipod deyiladi. 1891 yilda Z.Fishsher, 1916 yilda Rozanov nisbiy standart sifatida o'ngga buruvchi glitserin aldegididan foydalanishni taklif qilgan edilar va uni D xarfi bilan belgilagan edilar. Chapga buruvchi glitserin aldegidi esa L xarfi bilan ixtiyoriy ifodalangan edi. 1951 yilda rentgenografik tadqiqotlar asosida nisbiy standart sifatida glitserin aldegidi to'g'ri tanlanganligi isbotlandi. Optik aktiv moddalar konfiguratsiyasini D va L xarflari bilan o'ngga yoki chapga burishni esa d va l xarflari yoki (+) va (-) ishoralari bilan ifodalash qabul qilingan. Ikki asosli uch atomli oksikislotalar Olma kislota Brom qaxrabo, malein va fumar kislotani gidrolizlash. Sanoatda olma kislota malein angidridiga suv biriktirib olinadi. Ikki asosli to'rt atomli oksikislotalar vino kislota NOOS - SNON - SNON - SOON Dibrom qaxrabo, malein va fumar kislotani gidrolizlab yoki kislotalarga vodorod peroksid ta'sir ettirib olish: Aldegid va ketokislotalar Oksialdegidlar va oksiketonlar AMINOKISLOTALAR Tuzilishi va olinishi usullari Fizik va kimyoviy xossalari Ayrim vakillari ma'ruza rejasi: Karboqsil va aminoguruhi saqlovchi organik birikmalar aminokislotalar deyiladi. Aminokislotalar izomeriyasi oksikislotalarnikiga o'xshash bo'ladi. Aminokislotalarning olinish usullari. 1. Xlor almashgan kislotalarga ammiak ta'sir ettirib, ...