Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Alkanlar

Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Alkanlar. sikloalkanlar Reja: 1.Organik kimyo fani, rivojlanish tarixi 2.Organik kimyoda nazariy tushunchalarning rivojlanishi. Tuzilish nazariyasi 3.Alkanlar. 4. sikloalkanlar Organik kimyoning zamonaviy ta'rifi quyidagicha: «Organik kimyo uglerodning boshqa elementlar bilan hosil qilgan birikmalarini o'rganadigan fandir». Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi Rus olimi A.M.Butlerov 1861 yilda tuzilish nazariyasini yaratdi. Nazariyaning ikki xil ta'rifi mavjud: A.M.Butlerov ta'rifi va uning hozirgi zamon ta'rifi. A.M.Butlerov ta'rifi: «murakkab moddalarning kimyoviy tabiati uning tarkibiga kiruvchi elementar zarrachaning tabiatiga, ularning miqdoriga va kimyoviy tuzilishiga bog'liq». Hozirgi zamon ta'rifi: «organik birikmalarning fizik va kimyoviy xossalari uning tarkibiga hamda kimyoviy, elektron va fazoviy tuzilishiga bog'liq». Bu ta'rif birikmalarning hamma xossalarini hisobga oladi. Uglevodorodlar deb uglerod va vodoroddan tashkil topgan organik birikmalarga aytiladi. Uglerod-uglerod orasidagi bog'lanishning xarakteri va uglerod bilan vodorodlar miqdoriy nisbatiga qarab ular to'yingan va to'yinmagan uglevodorodlarga bo'linadi. To'yingan uglevodorodlar - ALKANLAR SnH2n+2 - umumiy formulasi Molekulasidagi uglerod atomlari o'zaro oddiy bog' bilan bog'langan, qolgan valentliklari vodorod atomlari bilan to'yingan uglevodorodlar alkanlar deyiladi. To'yingan uglevodoronlarning gomologik qatori SN4 - metan SN4 S2N6 - etan SN3 - SN3 S3N8 - propan SN3 - SN2 - SN3 S4N10 - butan SN3 - SN2 - SN2 - SN3 S5N12 - pentan SN3 - SN2 - SN2 - SN2 - SN3 S6N14 - geksan SN3 - (SN2)4 - SN3 S7N16 - geptan SN3 - (SN2)5 - SN3 S8N18 - oktan SN3 - (SN2)6 - SN3 S9N20 - nonan SN3 - (SN2)7 - SN3 S10N22 - dekan SN3 - (SN2)8 - SN3 S11N24 - undekan SN3 - (SN2)9 - SN3 S12N26 - dodekan SN3 - (SN2)10 - SN3 S15N32 - pentadekan va x.k. Izomeriya hodisasi Alkanlarning nomlanishi Ratsional nomlash: Sistematik nomlash: Radikallar va ularning nomlanishi Alkanlarning olinishi Fisher-Tropsh usuli. Karbidlardan olish. Al4C3 + 12CH2O  3CH4 + 4Al(OH)3 Vyurts (1855 y.) reaksiyasi bo'yicha galogenalkanlardan olish: 2CH3CH2CH2CH2Vr + 2Na  C8N18 + 2NaBr Kori-Xaus reaksiyasi asosida olish CH3X + 2Li  CH3Li + LiX 2CH3Li + CuI  Cu(CH3)2Li + LiI (CH3)2LiCu + C5H11I  C6H14 + CuI + LiI Organik birikmalarni qaytarib olish: Metan molekulasining tuzilishi Metan molekulasi tetraedr ko'rinishida bo'lib, uning uchlarida vodorod atomlari joylashgan va burchak 109o28′ ga teng. Alkanlarning kimyoviy xossalari Galogenlash Nitrolash. R-H+ HNO3  R-NO2 + H2O Sulfoxlorlash. R-H + SO2 + Cl2  RSO2Cl + HCl Sulfooksidlash. 2R-H + 2SO2 + O2  2RSO2OH Oksidlash sikloalkanlar. Alisiklik uglevodorodlar deb-uglerod atomlari oddiy bog' bilan bog'langan, 3,4,5,6 va h.k. azoli siklik uglevodorodlarga aytiladi. Alisiklik uglevodorodlarni olishning umumiy ...