Organik kimyo fanini o'qitishning dolzarb muammolari

Organik kimyo fanini o'qitishning dolzarb muammolari Reja: Organik kimyo fani va uning asosiy nazariy tushunchalari. Organik birikmalarning klassifikatsiyasi. ORGANIK KIMYo FANI. Organik kimyo fanining nomi organizm so'zidan kelib chikkan. XIX asrda organik kimyo rivojlanib, o'simlik va hayvonot organizmlarida hosil buladigan maddalarni o'rganish. Organik kimyo uglerod birikmalari kimyosidir. Organi kimyo biologiya. Tibbiyot, agrokimyo, o'simlik moddalar kimyosi, o'simliklarni himoya qilish kabi fanlar hamkorligida rivojlanmokda. Organik kimyo fanidan xalq xo'jaligining turli tarmoqlarida foydalanilmokda. qishloq xo'jalik ekinlarining hosildorligini oshirishda, zararkundalarga va turli xil kasalliklarga qarshi kurashishda hamda sanoatda olinayotgan organik preparatlardan insektitsid, fungitsid, gerbitsid va defoliant xususiyatiga ega bo'lgan moddalar katta rol uynamokda. Organik kimyo organik moddalarning asosiy manbalarini: toshkumir, neft, tabiiy gazlar, urmon va qishloq xo'jalik mahsulotlarini qayta ishlash yo'li bilan xalq xo'jaligi uchun yoqilg'ilar, buyoklar, portlovchi moddalar, dori-darmonlar, sun'iy ipak tolalari, o'g'itlar va boshqa kerakli mahsulotlar yetkazib beradi. Organik moddalar kishilarga kadimdan malum, ular organik buyoklarni (alizarin, purpur, indigo), uzum sharbatini bijgitib sirka hosil qilishni, o'simliklardan shakar, moy olishni, yoglarni ishkorlar bilan kaynatib sovun hosil qilishni bilganlar. Ammo uzoq vaqtgacha organik moddalar aralashma xolida ishlatib kelingan. IX asrga kelib arab al-kimyogarlari sirkadan sirka kislotani, musallas ichimligidan etil spirtni sof holda ajratib olishga muyassar buldilar. XVI asrda etil spirtni sulfat kislota bilan ishlash natijasida etil efir olindi. Organik moddalarni sof holda olish va ularni o'rganish. XVII asrning oxiri va XIX asrning boshlariga kelib kuchaydi. Shved kimyogari I.Ya.Bertselius «o'simlik va hayvon organizmlarida hayot mavjud ekan, ularda moddalarning sintezi jonsiz tabiatdagiga karaganda boshqacha bo'lib, qandaydir «hayotiy kuch»ning ta'sirida sodir bo'ladi» deydi. Shu davrda bir guruh kimyogarlar Bertseliusning izidan borib, fanda vitalistik (lotincha vita so'zidan «hayot», lis «kuch» demakdir) oqim kelib chikdi. Bu oqim tirik tabiatdagi moddalarni laborotoriya sharoitida sintez qilib bulmaydi, degan idealistik ta'limotni olga surib, kimyo fanining taraqqiyotiga tuskinlik kildi. 1824 yilda Bertseliusning shogirdi, nemis kimyogari F.Vyoler laborotoriya sharoitida ditsiandan o'simlik organizmida uchraydigan oksalat kislotani oldi: CN SOON k 4 N2O → k 2NN3 SN SOON Diatsin oksalat kislota F.Vyolerning 1828 yilda oddiy anorganik tuz ammoniy tsianatdan hayvon organizmida hosil buladigan mochevinani sintez qilishi vitalistik ta'limtoga juda katta zarba berdi. NN4OSN → N2N - CO - NN2 ammoniy tsianat mochevina Bu kashfiyot kimyoda katta burilish yasab, organik moddalarning hosil bo'lishida xech qanday «hayotiy kuch» katnashmasligini isbotlab berdi. 1842 yilda rus olimi N.N.Zininning nitrobenzoldan anilin olish, 1861 yilda rus olimi A.M.Butlerovning oddiy chumoli aldegididan shakarsimon modda sintez qilishi «hayotiy kuch» haqidagi ideallistik ta'limotga batamom zarba berdi va organik kimyo fanining rivojlanishiga yul ochdi. Organik moddalar ...