Organik kimyoga kirish. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Alkanlar. Sikloalkanlar

Organik kimyoga kirish. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Alkanlar. sikloalkanlar Reja: Organik kimyo fanining rivojlanish tarixi. Organik birikmalarning xususiyatlari. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi. Alkanlar. Olinishi, fizikaviy va kimyoviy xossalari, ishlatilishi. sikloalkanlar. Olinishi, fizikaviy va kimyoviy xossalari. Ilgari organik moddalarning manbalari o'simliklar hisoblangan, o'simliklarni suv bug'i bilan haydab efir moylari olingan, maydalangan o'simliklarni ektraksiya qilinib alkoloidlar ajratib olingan masaslan mentol- jasmin usimligidan ajratib olingan efir moyi, tsis-jasmon- jasminning gulbarglaridan ajratib olinadigan xushbo'y hidli modda. Organik kimyoning rivojlanishi tarixi O'n tuqqizinchi asrga kelib ko'mir kimyogarlarning asosiy tadqiqot obyektlaridan biriga aylandi. Ko'mirni quruq haydashdan olingan smola aromatik uglevodorodlarga boy bo'lib uning tarkibidan benzol, piridin, fenol, anilin, tiofen ajratib olindi Organik moddalarning xususiyatlari Organik moddalar o'ziga xos rangga ega bo'lib ulardan bo'yoq sifatida foydalaniladi. Quyidagi jadvalda moddalar va ularning o'ziga xos ranglari berib o'tilgan Rang moddalarning yagona xususiyati emas, moddalar xususiyatlaridan yana biri bu ularning hidi hisoblanadi. Atrofimizda bir qancha badbuy hidli organik moddalar uchraydi masalan: sassiq qo'zanning badbo'y hidini tiollar beradi. 1889 yilda Germaniyaning Frayburg shahrida aholini evakuatsiya qilinishiga tioatseton bilan olib borilayotgan tadqiqotlar sabab bo'ldi. Shundan so'ng tadqiqotlar to'xtatildi. Organik bo'yoqlar plastik materiallarni, matolarni, qog'ozlarni bo'yashda keng foydalaniladi. Indigo asosan ko'k rang beruvchi bo'yoq poliefir matolar bo'yog'i sifatida ishlatiladi. Benzofo'ranozani ICl bilan ishlov berilib sintetik matolar uchun bo'yoq, metallarning ftaltsianat komplekslari tipik ko'k- yashil rang beruvchi bo'yoq sifatida ishlatiladi, qizil rang eruvchi pigment sifatida 1,4-diketopirrolo[3,4-s] pirrolidin qo'llaniladi. Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi Rus olimi A.M. Butlerovning kimyoviy tuzilish nazariyasi organik kimyoning asosiy nazariyasidir. U organik kimyoning barcha nazariy tushunchalari asosida yotadi. Nazariyaning ikki xil ta'rifi mavjud: A.M. Butlerov ta'rifi va hozirgi zamon ta'rifi A.M. Butlerov ta'rifi Murakkab zarrachalarning kimyoviy tabiati uning tarkibiga kiruvchi elementlar zarrachalarining tabiatiga, ularning miqdoriga va kimyoviy tuzilishiga bog'liq. Hozirgi zamon ta'rifi Organik birikmalarning fizik va kimyoviy xossalari uning tarkibiga hamda kimyoviy, elektron va fazoviy tuzilishiga bog'liq Uglevodorodlar deb uglerod va vodoroddan tashkil topgan organik birikmalarga aytiladi. Uglerod-uglerod orasidagi bog'lanishning xarakteri va uglerod bilan vodorodlar miqdoriy nisbatiga qarab ular to'yingan va to'yinmagan uglevodorodlarga bo'linadi. To'yingan uglevodorodlar - ALKANLAR SnH2n+2 - umumiy formulasi Molekulasidagi uglerod atomlari o'zaro oddiy bog' bilan bog'langan, qolgan valentliklari vodorod atomlari bilan to'yingan uglevodorodlar alkanlar deyiladi. Gomologik qator - Bitta umumiy formulaga muvofiq keladigan organik moddalar qatoriga gomologik qator deyiladi va ular bir-biriga gomolog hisoblanadi. SN4 - metan SN4 S2N6 - etan SN3 - SN3 S3N8 - propan SN3 - SN2 - SN3 S4N10 - butan SN3 - SN2 - SN2 - SN3 S5N12 - pentan SN3 - ...