Organik moddalarni tozalash va haydash usullari

Qoqon Davlat Pedagogika Instituti Tabiiyot va geografiya fakulteti kimyo oqitish metodikasi ll-B guruh talabasi Madaliyev Ilyosning Organika fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Organik moddalarni tozalash va haydash usullari Ishdan maqsad: Tabiiy moddalarni osimlikdan ajratib olish va ularni tozalash usullarini o'rganish. Reaktivlar: Dietil efir, suvsizlantirilgan CaSO4, K2SO3, Na2SO4, MgSO4 kabi tuzlar, alyuminiy oksid, silikagel gilmoya kukuni, aktivlantirilgan komir, poliamid. Asbob va idishlar: Ajratish varonkasi, shtativ, stakan, sokslet apparati chinni hovoncha, filtr qog'oz, konssimon kolba, quritish shkafi, tomizg'ich, voronka, pipetka, xromotografik kolonka, azotli yoki karbanat angidridli gaz bdloni. Ekstraksiya organik moddani eritmadan yoki qattiq modda aralashmalaridan ajratib olish usullaridan biri. Ekstraksiya olinayotgan modda va aralashmalarning har xil erituvchilarda turlicha erishiga asoslangan. 1-tajriba. Ekstraksiya Suvda erigan organik moddalarni suv bilan aralashmaydigan erituvchilar efir, benzol, nitroley efir, xloroform va boshqalardan birida yaxshi erishini etiborga olib, suvli eritma aralashmasidan organik moddani ajratib olish mumkin. Bunda ishlatiladigan eriyuvchilarni temperaturasi ancha past bo'lgani uchun ular osonlik bilan haydab olinadi. Biror sintez natijasida olingan reaksion aralashmadan yoki o'simliklardagi olingan moddalar aralashmasidan malum bir moddani ekstraksiya qilish usuli bilan ajratib olish uchun suvli aralashma ajratish voronkasiga solish unga olinish kerak bo'lgan moddani erita oladigan va suv bilan aralashmaydigan erituvchilardan biri: M: dietil efir qo'shiladi va voronkaning og'zi o'zining probkasi bilan berkitilib chayqatiladiva vaqti-vaqti bilan voronkaning quyish naychasini yuqoriga qaratilib, erituvchining bug'lanishi natijasida hosil bo'lgan bosimni, voronkani jumragini asta-sekin ochish bilan chiqariladi. So'ngra jumrak berkitilib aralahma yana chayqatiladi. Bunda suvdagi modda efirda erib, suvdan efirga o'tadi. Ajratkich voronka shtativga o'rnatilib, suyuqlikni tinishini va qavatga ajralishini biroz kuzating. Keyin probka olinib, jumrak ochilib, pastki suvli qavat biror idishga quyib olinadi. Yuqori efirli ekstrakt esa boshqa idishga quyib yig'iladi. Olingan ekistraktlarni suvsizlantirilgan CaSO4, K2SO3, Na2SO4, MgSO4 kabi tuzlar bilan quritiladi. Organik moddalarni xaydashda va ajratib olishda xaydash usulidan keng qo'llaniladi. Xaydash ko'pincha suyuq moddalarni ular bilan aralashgan moddadan tozalash yoki har-hil qaynash temperaturasiga ega bo'lgan suyuq moddalar aralashmalarni bir-biridan ajratish uchun ishlatiladi. 2-tajriba: Xaydash 1-termometr, 2-xaydov ko'lbasi, 3-libix sovutkishi, 4-alanj, 5-qabul idishi. Oddiy ( atmosfera ) bosimida haydash uchun qurilma Haydashda olingan modda barqaror bo'lib, u qaynash temperaturasigacha parchalanmasa xaydash oddiy sharoitda olib boriladi. Masalan: uglevodlar, spirtlar, oddiy va murakkab efirlar, kislotalar oddiy sharoitda bosimda haydaladi. 1-kolba, 2-haydov kolbasi, 3-sovutkich, 4-alanj, 5-qabul idishi Suv bug'i bilan haydash qurilmasi ...