O'simliklar oziqlanishida tuproqlar tarkibining ahamiyati

O'simliklar oziqlanishida tuproqlar tarkibining ahamiyati Reja: 1. tuproq havosi 2. tuproqning eritmasi 3. tuproqning qattiq fazasi 4. tuproqdagi asosiy ozik elementlari va ularning o'simliklar tomonidan uzlashtirish xususiyatlari. Tayanch iboralar: tuproq havosi, tuproq eritmasi, birlamchi va ikkilamchi minerallar, tuproq organik kismi, gumus, gumin va fumvo kislotalar, tuproq unumdorligi O'simliklarni to'g'ri foydalanish uchun fakat o'simliklarning ozik elementlariga buladigan talabini hisobga olibginakolmay, shuningdek tuproqning kimyoviy tarkibini, biologik fizik, fizik kimyoviy xossalarini xam byuilish kerak, bular esa o'z navbatida uning unumdorlik darajasini o'simliklarning oziqlanish sharoiti va tuproqka olingan o'g'itlarning o'zgarish xarakterini belgilaydi. tuproq tarkibida ozika moddalar miqdori ko'p bulsa, o'g'itlarga ehtiyoj kam bo'ladi, lekin ozika moddalar kam bulsa o'g'itga ehtiyoj kupayadi. tuproq qattiq suyuk (tuproq eritmasi va gazsimon tuproq havosi) fazalardan tarkib topgan. 1. tuproq havosi o'simlik uchun qanday ahamiyatga ega. tuproq havosi tarkibida karbonad angidrid (SO2) ko'p vakislorod ( O2) kambo'lishi bilan farq qiladi. tuproq havosida 0,3 da 1 % bazan 2-3 % va undan xamkuprok karbonad angidrid bo'lishi mumkin, atmosfera havosida esa bu gaz 0,03 % bo'ladi. tuproq havosining SO2 bilan boyishi, asosan tuproqdagi organik moddalarning mikroorganizimlar tomonidan parchalanishi va o'simliklarning ildizi orqali nafas olish hisobiga sodir bo'ladi. tuproqda hosil buladigan SO2 bir kismi atmosferaga ajralib chikadi, bir kismi esa tuproq namida erib, karbonad kislota N2SO3 hosil qiladi, bu kislota N+ va NSO3 - ionlarga dissortsialanib, tuproq eritmasini kisman nordonlashtiradi. Buning atijasida tuproqdagi mineral moddalarning erishi tezlanib, ular o'simlik tomonidan ososan uzlashtiriladigan holatiga utadi. ( fosfat, kaltsiy, karbonad va boshqalarni erishi). tuproq havosi ortikcha namikkanda va aeratsiya sharoiti monlashganda tuproq havosi tarkibidagi SO2 kupayib (2-3 % gacha) kislorod miqdori kamayib ketadi, buesa o'simliklarning rivojlanishiga va mikroorganizmlar faoliyatiga salbiy ta'sir etadi. tuproq havosidagi kilorod miqdori 8-12 % dan kamayib ketganda o'simliklarning rivojlanishi yomonlashadi, kislorod mi±dori 5 % dan xam kamayil ketadigan bulsa o'simliklar nobud bo'ladi va anaerob sharoit ustunlik qiladi, mineral moddalarning qayta tiklanishi boshlanadi. 2. tuproq eritmasi tuproqning eng harakatchan va faol kismi hisoblanadi. O'simliklar ozi± moddalarni bevosita ana shu tuproq eritmasidan uzlashtiradi. tuproq eritmasi tarkibida mineral va organik moddalar, organo-mineral birikmalar, shuningdek erigan holatdagi gazlar (SO2NN3, O2 va bosh±alar) bo'ladi. O'simlik oziqlanishi uchun tuproq eritmasida ionlarining bo'lishi va tuproq eritmasini doimiy ravishda ular bilan to'yintirib turish katta aіamiyatga ega. Shurlangan erlarda tuproq eritmasida Na3+, K2+, CI3-, HCO2- SO42- va boshqa ionlar mikjdori ko'p bo'lishi mumkin, kolgan tuproqlarda ionlarning umumiy miqdori uncha ko'p bulmaydi. tuproq eritmasiga tuzlarning utib turishi nurash jarayonlarining borishi va minerallarning emirilishiga tuproqdagi moddalarning parchalanishiga yerga organik va mineral ...