O'simliklarning oziqlanishi

O'simliklarning oziqlanishi Reja: 1. havodan oziqlanish 2. Ildizdan oziqlanish 3. oziqlanishda tuproq eritmasining ta'siri, tuzlarning fiziologik reaksiyasi 4. O'simliklarning ozik moddalarni yutishiga tashqi muhit sharoitining ta'siri. 5. O'simliklarning oziqlanishida mikroorganizmlarning roli. Tayanch iboralar: . Geteratrof oziqlanish, avtotrof oziqlanish, havodan oziqlanish, ildizdan oziqlanish, fotoildiz, xlorofill, yorug'lik, tuproq, o'simlik, ATF, metabolik 1. O'simliklar ikki xil yul bilan oziklanadi: 1. havodan oziklanadi: 2. Ildizdan oziklanadi: Yuksak o'simliklar avtograf organizmlardir, yani ularning o'zi mineral birikmalar hisobiga organik moddalar sintez qiladi. Fotosintez o'simliklarda organik moddalar hosil bo'lishiga olib keladigan asosiy jarayondir. Fotosintezda o'simliklarning xlorofilli yashil qismlarida quyosh energiyasi kimyoviy energiyasiga aylanadi,bu energiya SO2 va suvdan uglevod sintez bo'lishida foydalaniladi. Frtosintez jarayonining yorug'likda boradigan bosqichida suvning parchalanishi reaksiyasi sodir bo'lib, bunda kislorod, ajralib chikadi va energiyaga boy birikma (ATF) hamda qaytarilgan mahsulotlar hosil bo'ladi. Bu birikmalar korongida boradigan keyingi bosqichda-1 SO 0 dan uglevodlar va bosh±a organik birikmalar sintezlanishda sarflanadi. Maіsulot sifatida oddiy uglevodlar hosil bo'lishiga olib boradigan fotosintezning umumiy tenglamasi kuyidagicha bo'ladi: 6 SO2+ 6N2O=S6N12O6+6O2+2874 kJ Keyingi o'zgarishlar natijasida o'simliklar oddiy uglevodlardan ancha murakkab uglevodlar, shuningdek boshqa azotsiz organik birikmalar hosil qiladi. O'simliklarda aminokislotalar oqsil va boshqa azotli organik birikmalarning sintezi azotning (shuningdek fosfor va oltingugurtli) mineral birikmalar va oralik almashinish mahsulotlari sintezlanish va parchalanish mahsulotlari uglevodlar hisobiga amalga oshadi. Fotosintez intensivligi va kuruk moddaning tuplanishi yoritilish darajasiga, havodagi karbonad angidrid miqdoriga, o'simliklarning suv va mineral ozik elementlari bilan ta'minlanganlik darajasiga bog'liq. Fotosintezda o'simliklar barglari orqali atmosferadan utgan SO2 ni uzlashtiradi. SO2 ning ozgina kismigina o'simlik ildizlari orqali yutilish mumkin. O'simliklar barglari orqali atmosferadan oltingugurtni SO2 xolida, shuningdek o'simliklarni ildizdan tashqari (qo'shimcha) oziqlantirishda suvdagi eritmalardan azot va kul elementlarini uzlashtirish mumkin. Lekin tabiiy sharoitlarda barglar orqali «havodan oziqlanish» asosan uglevod bilan amalga oshadi, o'simlikka suv, azot va kul elementlari kirishining asosiy yo'li esa ildiz orqali oziqlanishdir. 2. tuproqdan azot va kul elementlari o'simliklar ildiz sistemasining yuzasi orqali ionlar (kation va anionlar) xolida yutiladi. Masalan azot anion NO3 va kation NN4 xolida uzlashtiriladi (dukkakli o'simliklar tuganak bakteriyalar bilan simbioz xolida yashab atmosferadan molekulyar azotni xam uzlashtira oladi). Fosfor va oltingugurt fosfat va sulfat kislotalarning anionlari N2RO-4 va SO4 2- xolida, kaliy, kaltsiy, magniy, natriy, temir - K+, Sa2+, Mg2+, Na+, Fe3+ -ationlar, xolida mikroelementlar esa tegishli anion va kationlar іolida yutilishi mumkin. O'simliklar ionlar fakat tuproq eritmasidan uzlashtiribgina kolmay, kolloidlarga yutilgan ionlarni xam uzlashtiradi. Bundan tashqari, o'simliklar tuproqlarning qattiq fazasiga aktiv ta'sir etib (ildizdan ajralib chikadigan, tarkibida karbonat kislota, organik kislotalar va aminokislotalar) bo'lgan moddalarni uzlashtiriladigan ...