O'zbekiston tuproqlarinig agrokimyoviy tavsifi

O'zbekiston tuproqlarinig agrokimyoviy tavsifi Reja: 1. Chul mintaqasi tuproqlarining agrokimyoviy xossalari. 2. Chul kumli tuproqlarining ayrim agrokimyoviy ko'rsatkichlari. 3. Buz tuproqlar mintaqasi tuproqlari. 4. Bo'z tuproqlarning agrokimyoviy ko'rsatkichlari. Unumdorlik-tuproqning o'simliklarni butun vegetattsiya davri davomida suv va ozik moddalari bilan ta'minlay olish qobiliyatidir. U tuproq hosil qiluvchi omillar (iqlim, relef, ona jins, o'simlik koplami) bilan chambarchas bog'liq bo'lib, tuproq tarkibidagi ozik moddalr va suv miqdori, ularning o'simliklar uchun layo±atliligi, havo va issiqlik rejimlari xam muhim urin egallaydi. tuproq unumdorligini ikki turi-potentsial va samarali unumdorlik farqlanadi. Potentsial unumdorlik tibbiy-iqlim sharoitlari bilan, samarali unumdorlik esa ko'p jihatidan tuproqning agrokimyoviy xossalari bilan bog'liq. tuproq hosil qiluvchi omillar, vaqt va inson faoliyati natijasida O'zbekiston hududida bir-biridan farqlanadigan tuproq tiplari hosil bo'lgan. 1. Bu mintaqada chul-vaxo tuproqlari tipiga kiradigan sugoriladigan sur tusli kungir tuproqlar, chul kumli tuproqlari, takirli tuproqlar keng tarkalgan, kamrok chul utloki-voxa tuproqlari uchraydi. Sur tusli kungir tuproqlar. Maskur tuproqlar chul mintaqasi tuproqlarining uchdan bir kismini tashkil qilib, asosan platolar, kadimiy yotkizik yoyilmalarning konslarida, daryolarning delta va terrasalarida keng tarkalgan. Sur tusli kungir tuproqlar Malik chul, qarshi va Sherobod chullarida hamda Pop atroflarida katta-katta maydonlani egallagan. Natriyning miqdori kadimiy prolyuviyda shakllangan sur tusli kungir tuproqlarda 2,2-4,7 % yangi prolyuviyda shakllangan tuproqda esa 3,7-9,6 % ni tashkil qiladi. 2. Chul kumli tuproqlar-ancha kam urganilgan tuproq ayirmalaridan hisoblanadi. Granulometrik tarkibi asosan kum va bazi xollarda kumokdan iborat, kaysiki tuproq hosil qiluvchi ona jismning eol kum yotkiziklari va kisman yengil alyuviydan iboratligidan dalolat beradi. Chul kumli tuproqlari bir-biridan farqlanuvchi ikki kichik tipga-haqiqiy chul kumli tuproqlariga bulinadi. haqiqiy chul kumli tuproqlari tarkibidagi gumus miqdori 0,2-0,7 % ni tashkil qilib, fulvatlidir. Shunga mos ravishda yalpi azot miqdori xam kam-0,007-0,005 % Yalpi fosfor 0,04-0,12 %, yalpi kaliy 1,45-2,41 % ni tashkil qiladi. harakatchan fosfor bilan juda past va past (0-30 mgkg), almashinuvchi kaliy bilan esa o'rtacha ta'minlangan. Tarkibida gumus va kolloid zarrachalar miqdori kamligi bois chul kumli tuproqlarning singdirishi sigimi juda kichik. Taksimon tuproqlar. «Takirsimon tuproqlar»-umumlashtirilgan atama bo'lib, o'z ichiga takirli tuproqlar va haqiqiy takirlarni oladi. Takirli tuproqlar chul mintaqasining kadimiy alyuvial va prolyuvial tekisliklarida, kuprok Amudaryo va Kashkadaryo deltalarida tarkalgan. Granulometrik tarkibi bo'yicha takirli tuproqlar ogir tuproqlar jumlasiga kirib, ilsimon zarrasalarga boy. Tarkibida yirik chang zarrachalar ko'p takirli tuproqlar ona jins xususiyatidan kelib chikkan holda u yoki bu darajada shurlangan. Takirli tuproqlar 0,91-1,24 % gumus tutadi, bu chul mintaqasining avtomorf tuproqlari o'rtasida eng yuqori ko'rsatkichdir. Xaydalma qatlamidagi gumus xaіirasi -22-40 tga. tuproqning yuza qatlamida yalpi azot miqdori 0,06-0,08 % ...