Polimerlanish

Polimerlanish Reja: Radikal va ion polimerlanish usullari. Polikondensatlanish reaksiyalari. Polimerlarni sintez qilishning texnologik usullari. Polikondensatlanish polimerlari va ular asosida olinadigan plastmassalar. Polikondensatlanish polimerlari (smolasi) ishlab chiqarishda: fenolaldegidli, aminoaldegidli, poliefirli, poliamidli va boshqa xillari ko'p ishlatildai. Ularning bazilari termoplastik bulsa, bazilari termoreaktivdir. Temperatura kutarilishi bilan ularning fizik-kimyoviy xossalari, polimerlanish smolalariga nisbatan kam uzgaradi. Aldegidli smolalar olish uchun: fenollar, krezollar, ksilenollar, anilin, melanin, mochevina, tiamochevina va aldegidlardan (formaldegid, atsetaldegid, furfural) foydalaniladi. Poliefir smolalar, glitserin va ikki asosli kislotalar ftal, fumar va adipin kislotalaridan tayyorlanadi. Epoksid smolalari uchun epixlorgidrin va difenilopropanlar xom ashyo hisoblanadi. Kremniy organik polimerla dixlor yoki trixlorsilanlar va tegishli efirlardan sintezlanadi. Ushbu xom ashyolarning kariyb barchasini neftkimyo kombinatlari yetkazib beradi. F e n o p l a s t l a r n i i sh l a b ch i k a r i sh. Sanoatda fenoplastlar ishlab chiqarish jarayoni uch asosiy bosqichni o'z ichiga oladi: polimerni sintezlash (fenol formaldegid smolasi), presslanadigan kompozitsiya olish va shakl berib buyum yasash. Fenolning formaldegid bilan reaksiyasi tipik suyuk fazali gomogen katalitik jarayondir. Reaksiyadavomida oralik mahsulotlar hosil bo'ladi. Foydalaniladigan katalizatorga karab ikki tipdagi termoplastik va termoreaktiv smolalar olinadi. T e r m o p l a s t i k (n o v o l a k) s m o l a l a r. Fenol miqdori ortikcha (6 mol SN2O ga 7 mol S6N5ON) olinganda hamda kislotali katalizatorlardan (odatda xlorid kislotasidan) foydalanilganda hosil bo'ladi. kislota formaldegidni protonlash va karbonil, uglerodida elektron zichligining ortishi hisobiga katalizlaydi. SN2O + N+ → N2S = ON Kislotali kataliz, asosan σ - oksimetil hosil bo'lishiga olib keladi, sungra uning polikondensatlanishdan chiziqli struktura hosil bo'ladi: (n=4-8) Termoreaktivyokirezolsmolalar, aksinchaortikchafarmaldegid (6 molS6N5ONga 7 molSN2O) olingandahamdaishkoriykatalizatorishtirokida()hosilbuladi. ishkorfenolniaktivfenolyationigaaylantirishyo'libilanreaksiyanikatalizlaydi, kaysikimuformaldegidbilano'zarota'sirlashibo- vap- oksimetilfenollarvao-, p- dioksimetilfenollargaaylanadi. Bularesakizdirilganda 3 o'lchamli strukturagaaylanadi. (p=4-10) Reaksiyaning yo'nalishi va knetikasini belgilovchi asosiy faktorlar: temperatura, vaqt, katalizator tabiati va uning kontsentratsiyasi. Polikondensatlanish tezligi dastlabki reaksion aralashmada katalizator va formaldegid miqdorini oshirish bilan ortadi. (119-rasm). Fenol molyar massasining formaldegid massasiga bo'lgan nisbati kanchalik kichik bulsa, smolaning molekulyar massasi shunchalik katta bo'ladi. jarayonga ketgan vaqt kanchalik katta bulsa, reagentlarning birikishi tulik bo'ladi va smolaning o'rtayaa molekulyar massasi xam katta bo'ladi. Sanoatda rezol (bakelit) va novolak smolalari kuruk va suyuk holatlarda hamda emulsiya va laklar xolida davriy va uzluksiz usullarda ishlab chikariladi. Texnologik jarayon quyidagi ketma-ket boruvchi asosiy operatsiyalardan: xom ashyoni tayyorlash (fenolni suyuklantirish), tozalash, xom ashyoni va katalizatorni reaktorga solish, smolani kondensatlash (pishirish) smolani kuyib olish va kuritish, smolani sovutish va unga sunggi ...