Qattiq jismlar xossalari va ulardagi nuqsonlar

Qattiq jismlar xossalari va ulardagi nuqsonlar Elektron texnika materiallari fani elektronika va asbobsozlik yo'nalishi talabalari uchun asosiy o'quv fanlari qatoriga kiradi. Bu fan negizida rivojlanayotgan soha hozirgi zamon ishlab chiqarishining asosi bo'lib, yangi materiallarni ishlab chiqish va ularni mamlakatning rivojlanishidagi ilmiy texnik va elektron sanoatining rivojlanganlik darajasini aniqlaydi. Ratsional raqobatbardosh materiallarni loyihalash elektron texnika materiallari va elementlari bo'yicha yetarli darajadagi bilimga ega bo'lishni talab qiladi. Shundan kelib chiqqan holda elektron texnika materiallari va elementlari fani - ko'pchilik maxsus fanlarni o'rganish uchun asos bo'lib hisoblanadi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 30 maydagi PQ-4348-son «Elektrotexnika sanoatini yanada rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish va tarmoqning investitsiyaviy hamda eksport salohiyatini oshirish bo'yicha qo'shimcha chora tadbirlar to'g'risida»gi, shuningdek 2021 yil 2 martdagi PQ-5011-son «Elektrotexnika sanoatini yanada rivojlantirish va mahalliy mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshirishga doir qo'shimcha chora tadbirlar to'g'risida»gi Qarorlari hamda mazkur faoliyatga tegishli me'yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarini amalga oshirishda nochiziqli elektr zanjirlar asosida manba kuchlanishi va yuklama qarshiligining keng oraliqda o'zgarishiga bog'liq bo'lmagan ikkilamchi manba bo'lgan tok stabilizatori sxemasini ishlab chiqish va amalda tadbiq etish dolzarb vazifa hisoblanadi. Mavzuning dolzarbligi 2 Qattiq jismlarning tarkibi va tuzilishi Qattiq jismlar va ularning tuzilishi 3 I Qattiq jism - moddaning agregat holati. Juda katta bo'lmagan tashqi ta'sirda (deformatsiya, harorat, bosim va h.k.) o'z turg'un shakl va hajmiga ega bo'lgan, hamda uni tashkil etgan atomlarning o'z muvozanat holatlari atrofida issiqlik ta'sirida o'ta sust tebranishlarga ega bo'lgan jismdir. Temir, olmos, oyna, ko'mir, muz va h.k. Qattiq jismlar tuzilishi, tarkibi, ularni tashkil etgan zarralari orasidagi o'zaro ta'sir kuchlari, mexanik, elektr, magnit, optik va boshqa xossalari jihatidan turli guruhlarga bo'linadi. Masalan, elektr xossalari bo'yicha qattiq jismlar yaxshi o'tkazgichlar (metallar), Yarimo'tkazgichlar (bu atamani qo'shib yozsa ham bo'ladi), dielektriklar guruhlarini tashkil qiladi. Magnit xossalari jihatidan esa diamagnit, paramagnit, ferromagnit, antiferromagnit va ferritlar deb ataladigan qattiq jismlar turlari mavjud. Elektr xossalari bo'yicha qattiq jismlar quyidagi turlarga bo'linadi Elektr xossalari bo'yicha qattiq jismlar turlari 4 Magnit xossalari bo'yicha qattiq jismlar quyidagi turlarga bo'linadi Magnit xossalari bo'yicha qattiq jismlar turlari 5 feromagnit paramagnit diamagnit Qattiq jismlardagi nuqsonlar 6 Qattiq jismlardagi nuqsonlar turlari 7 Nuqtaviy nuqsonlar 8 Kristall panjaraning nuqtaviy nuqsoni: 1-tugunlararo kirishma atom; 2-tugundagi kirishma atom Vakansiya va tugundan chiqib qolgan xususiy atom jufti ham nuqtaviy nuqson hisoblanadi va Frenkel jufti nomi bilan yuritiladi Frenkel nuqsoni: vakansiya va tugundan chiqqan xususiy atom jufti Chiziqli nuqsonlar 9 Chiziqli nuqsonlar kristall strukturasining nomukammalligi deb ataladi, ular ikki o'lchovda atomga yaqin o'lchamlarga ega, uchinchisida ular birlik hujayrasining o'lchamlaridan sezilarli darajada oshadi. ...