Qaytar va qaytmas kimyoviy reaksiyalar. Kimyoviy muvozanat

Qaytar va qaytmas kimyoviy reaksiyalar. Kimyoviy muvozanat REJA: Ximiyaviy muvozanat konstantasi. Le-Shatele prinsipi. Kimyoviy muvozanat. Qaytar va qatmas reaksiyalar. Kimyoviy muvozanat konstantasi. Kimyoviy muvozanatning siljishi. Le-Shatele prinsipi. Ko'pchilik ximiyaviy protsesslar ikki qarama-qarshi yo'nalishda boradi, ya'ni reaksiya morbatsnida yangi mahsulotlar hosil bo'ladi, so'ngra t, p ta'sirida dastlabki moddalarga aylanadi. Qaytmas bir tomonlama reaksiyalarga metallarni kislotada erishi misol bo'la oladi. Masalan: Zn+4HNO3=Zn(NO3)2+2NO+2H2O Qaytar reaksiyalarga HJ, hosil bo'lishi NH3 sintez reaksiyalar misol bo'ladi. Masalan: A+B↔C+D Qaytar protsess ikki qarama-qarshi strelka qoyiladi. Masalan: H2+J2↔2HJ Qaytar protsesslarni birinchi marta norvegiyalik ikkita olim Guldberg va Vaage tomonidan taklif etilgan bo'lib Massalar ta'siri qonuni deb atadi. Qancha miqdor HJ reaksiyaga kirishgan bo'lsa shuncha miqdor HJ hosil bo'ladi, natijada reaksiyada ximiyaviy muvozanat qaror topadi. Shuning uchun muvozanat dinamik muvozanat hisoblanadi. U quyidagi uch belgiga ega: 1. Ximiyaviy muvozanat vaqtidagi reaksiyadagi holat vaqt o'tishi bilan o'zgarmaydi. 2. Muvozanatdagi sistema tashqi ta'sir tufayli mevozanat holatidan chiqarilsa, tashqi ta'sir yo'qotilgandan keyin u yana o'sha muvozanat holatiga qaytadi. 3. Qaytar reaksiya mahsulotlarini o'zaro reaksiyaga kirishish dastlabki moddalarni bir-biriga ta'sir ettirish bilan mvozanat holatiga erishish mumkin. Ximiyaviy muvozanat konstantasi. Muvozanat konstantani topishga HJ ni hosil bo'lish reaksiyasini misol qilib olamiz. H2+J2↔2HJ reaksiyada muvozanat qaror topganda to'g'ri va teskari reaksiyalarning tezligi quyidagig teng. V1+R1[H2] · [J2] · V2+R2[HJ] 2 Vaqtlar o'tishi bilan muvozanat vaqtida to'g'ri va teskari reaksiyalar tenglashadi, ya'ni V=V bunday holatda. R1[HJ] [J]=R2[HJ]2 Yoki U holda formula quyidagi ko'rinishni oladi: ifodalanadi. Bu tenglama massalar ta'siri qonuni aks ettiradi. Agar reaksiyada koeffitsiyentlar quyilgan bo'lsa u holda aA + bB cC + dD Bu tenglama massalar ta'siri qonunining umumiy ko'rinishini bildiradi. Le-Shatele prinsipi. Temperatura o'zgarganda muvozanatning siljish tomoni Vant-Gaff qonuni bilan topiladi. Bu qonun har qanday muvozanat sistemalariga ham oiddir: Agar muvozanatda turgan sistemaning temperaturasi o'zgarsa, temperatura qurilganda sistemaning muvozanati issiqlik yutilii bilan boradigan protsess tomoniga, temperatura pasayganda esa teskari tomonga siljiydi. Bu qonun qaytar reaksiyalarga nisbatan olinganda, temperaturaning ko'tarilishi muvozanatni endotermik reaksiya tomoniga, temperaturaning pasayishi esa muvozanatni teskari tomonga siljitadi, demakdir. 2 HJ ↔ H2 + J2 - 12 kkal Temperatura ko'tarilishi bilan muvozanat o'ngga tomon siljiydi, aralashmada vodorod bilan yod kontsentratsiyasi ortadi, HJ kontsentratsiyasi esa kamayadi. Sulfit angidrid va kisloroddan sulfit angidrid hosil bo'lish reaksiyasi issiqlik chiqishi bilan boradigan reaksiyaga misol bo'ladi. 2 SO2 + O2 = 2SO3 + 46 kkal Bu reaksiyada muvozanat chap tomonga siljiydi, chunki teskari reaksiya issiqlik yutilishi bilan boradi. Muvozanatni o'ng tomonga siljitish uchun, ya'ni reaktsion aralashmada SO miqdorini oshirish uchun temperaturani pasaytirish kerak. Vant-Gaff qonuni muvozanatda ...