Selektiv kataliz

Selektiv kataliz Reja: Katalizator selektivligi Katalizatorning tanlovchanlik xususiyati Katalizator selektivligi Erituvchilarning kimyoviy reakstiya kinetikasiga ta'sirini aniqlash maqsadida turli xil erituvchi va erituvchilar aralashmasida bir nechta reakstiyalar olib borilib, ularning kinetik tabiati aniqlandi. Bu tekshirishlar natijasida ba'zi reakstiyalar gaz muhitidan erituvchi muhitiga ko'chganda bir erituvchidan boshqa erituvchiga o'tganda asosiy kinetik tabiatini o'zgartirmasligi aniqlandi: gaz holatda va ayrim erituvchilarda Arrenius tenglamasidagi (XII.30, XP.31) taxminan bir xil qiymatga ega bo'lgan. Ko'pchilik reakstiyalar erituvchi ta'sirida o'z tezligini o'zgartiradi. Reakstiyaning kinetikasini xarakterlovchi asosiy kattaliklar va K0, E - ham o'zgaradi, reakstiya tezlashadi yoki sekinlashadi. Erituvchilarning reakstiya tezligiga ta'sirini ularning biror fizik xossasi bilan bog'lashga urinish erituvchilarning turlicha ta'sir etish sabablarini to'la-to'kis tushuntirib bera olmadi. Erituvchilarning ta'sirini o'rganishda erituvchi muhitida dastlabki moddalarning o'zaro ta'sirlanishini va aktiv kompleksning tashqi muhit bilan ta'sirlanishini e'tiborga olish kerak. O'tar holat nazariyasi teng-lamasida: aktiv kompleks bilan dastlabki moddalar (1 mol bo'lganda) Gibbs funkstiyasining farqi. Real sistemalar uchun: - aktivlik koeffistienti bo'lgandagi va eritma tarkibiga bog'liq bo'lmagan termodinamik o'zgarmas miqdordir va S=1 bo'lganda: va bu tenglamalardan k0 - dastlabki va aktiv kompleksning muhitdagi tezlik konstantasi. Demak, erituvchilarning ta'siri dastlabki va aktiv kompleksning termodinamik aktivlik koeffistientlarini -erituvchidagi qiymatiga bog'liq. Shunday qilib, erituvchilarning reakstiya tezligiga ta'sirini aniqlash, dastlabki va aktiv kompleksning ma'lum erituvchidagi ni aniqlashdan iborat. Erituvchilarda boradigan reakstiyalarning yana bir xususiyati - yacheyka effektining mavjudligidir. Bu effekt quyidagilardan iborat - dastlabki, masalan, ikki modda bir-biriga yaqin turgan erituvchi molekulalarining o'ramiga (qamog'iga) go'yo yacheykasiga tushadi. Dastlabki moddalar bunday yacheykada bo'lganlarida, birdaniga bir-biridan uzoqlasha olmaydilar va natijada vaqt birligida to'qnashishlari ham ko'p bo'ladi, reakstiya tezligi oshadi. Bu ikki zarrachaning yacheykadan chiqib ketish ehtimoli, ularning yacheykaga kirish ehtimoli teng reakstiya tezligiga erituvchining ta'siri bo'lmaydi. Umuman yacheyka effektivligining mavjudligi turli o'zgarishlarning sodir bo'lishiga sabab bo'ladi. Hyp ta'sirida boradigan kimyoviy reakstiyalar fotokimyoviy reakstiyalar deb ataladi. Fotokimyoviy reakstiyalar moddalarning hamma agregat holatlarida sodir bo'lishi mumkin. Fotokimyoviy reakstiyalar keng tarqal-gan reakstiyalar bo'lib, o'simliklarda quyosh nuri ta'sirida boradigan turli fotosintez jarayonlari, lyuminesstenstiya jarayonlari va bo'yoqlarning quyosh nuri ta'sirida o'z rangini yo'qotishi fotokimyoviy reakstiyalardir. Fotokimyoviy reakstiyalar turli xil bo'ladi. Masalan, nur ta'sirida moddalardagi sintez (fosgen yoki NS1 ning hosil bo'lishi) parchalanishi (N2O2 ning parchalanishi), oksidlanishi, qaytarilishi va boshqa reakstiyalar fotokimyoviy yo'l bilan borishi mumkin. Biror fotokimyoviy reakstiyaning boshlanishi uchun birinchi shart nurning yutilishidir, ya'ni nur (h) yutilishi natijasidagina reakstiya sodir bo'lishi mumkin. Fotokimyoviy reakstiyalarning asosiy qonuni miqdor qonuni bo'lib, u Eynshteynning kvant ekvivalentlik qonunidir. Bu qonunga ko'ra yutilgan har bir foton Rf= bir molekulani o'zgartiradi, boshqacha aytganda, nur ta'sirida kimyoviy reakstiyaga kirishgan ...