Silikatlar texnologiyasi

O'zbekiston RespublikaSI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI FARG'ONA POLITYeXNIKA INSTITUTI «KIMYoVIY TYeXNOLOGIYa» kafedraSI QodirovA DILShODXONNING «Bog'lovchi moddalarning kimyoviy texnologiyasi» fanidan muammoli ma'ruza matnini elektron varianti Farg'ona 2010 Silikatlar texnologiyasi Reja. 1. Sopol-keramika haqida ma'lumot. 2. Sopol buyumlar sinfi. 3. Sopol buyumlar xom-ashyosi. 4. Sopol keramik buyumlar ishlab chiqarish. Tayanch iboralar. Sopol-keramika, loy xom-ashyo, kaolin, mayinlik, keramik massa,tabiiy massa, sun'iy massa, deaeratsiya, shakl berish. Silikatlar texnologiyasi. Odatda silikatlar texnologiyasi buyumlar, yopishqoq moddalar va shisha ishlab chiqarish texnologiyalaridan tashkil topadi. Oxirgi yillarda bu moddalardan tashqari kremeorganik moddalar ishlab chiqarish ham yo'lga qo'yilgan. 1.1. Sopol keramik buyumlar haqida maolumot. Keramika- so'zi grekchadan olingan bo'lib, o'zbekchada «kulol» so'ziga va «Karamiya» - loydan buyumlar tayyorlash degan maononi beradi. Sopol buyumlar ishlab chiqarishda asosan loydan, undan tashqari magnezit, dolomit, kvartsit, talpk va shunga o'xshash moddalardan foydalanib kelingan. Sopol buyumlar texnikani ko'p tarmoqlarida, jumladan qurilish materiallari, o'y-ruzg'or buyumlari va x.k.da qullaniladi. Kimyo sanoatida kislota va ishqorga chidamli sopolbuyumlar ishlatiladi. g'isht va plitkalar bilan apparatlar futerovkalanadi, sopol halqa va boshqa shakldagi elementlar bilan absorber, skrubber apparatlar tuldiriladi. Sopol materiallar metallurgiya va elektro-texnika sanoatida keng qullaniladi. Sopol buyumlar ishqalanishga yaxshi qarshilik qill bilan birga murt bo'ladi. keyingi yillardasopolbuyumlarning mexanikligi ancha oshirildi. Masalan, keramik massaga glinozem qushilganda, uni mustahkamligi ortib bunday moddadan markazdan qochma nasoslar uchun kuraklar tayyorlanyapti. Sopol buyumlar tayyorlashda xom-ashyo material maydalanib retseptura asosida shixta tayyorlanadi. Tayyorlangan shixta suviga qorishtirilib plastik massa tayyorlanadi. Unga shakl berib, quritiladi va o'tda pishiriladi. 1.2. Sopol buyumlar sinfi. Sopol buyumlar xossalariga binoan ikkita sinfga bulinadi: g'ovak sopol buyumlar, tiniq emas sopol, loysimon kesmali va surish xususiyatiga ega (xatto suv ham o'tkazishi mumkin) zich buyumlar, pishgan sopol, silliq kesimli, suv surmaydigan xususiyatga ega. Birinchi sinfga qurilish sopoli (g'isht, cherepitsa, kulolchilik buyumlari va xakozolar) va o'tga chidamli buyumlar. Ikkinchi sinfga - tosh buyumlar (kislotaga chidamli apparatura, kanalizatsiya trubalari, metal plitalari va xakozo) va chinni. Sopol buyumlar xom-ashyosi. Asosiy xom-ashyo, bu tarkibida tog' jinslari bor loy. toza loy kaolin mineralidan iborat, kimyoviy tarkibi quyidagi formulaga mos keladi: AlO3, SiO, N2O Kaolin tarkibi (% og'irlik) AlO3 39.7 SiO 46.4 N2O 13.9 Odatda sopol buyumlar tayyorlashda kaolindan tashqari takibida: kvarts, dala shpati, kalptsiy karbonat, magniy karbonat, temir birikmalari va boshqalar. har xil buyumlar tayyorlash uchun loy xam turli bo'ladi: chinni loyi, o'tga chidamli loy, terrakat, g'isht, cherepitsa, klinker va x.k. Loyning eng asosiy xossasi, uni mayinligi, yani, malum bir miqdordagi suv bilan aralashmasi har xil shaklga kelish xususiyati va shu shaklni quritilgan va pishirilgandan keyin saqlab ...