Temir, kobalt va nikelning fizikaviy va kimyoviy xossalari. kislorod, suv, kislota va ishqorlarga munosabati

REJA: 1.Temirning kelib chiqishi. 2. Minerallari va oksidlari. 3. Olinishi. 4.Hossalari. Temir, kobalt va nikelning fizikaviy va kimyoviy xossalari. kislorod, suv, kislota va ishqorlarga munosabati Temirning kelib chiqishi. Temir juda qadim zamonlardan ma'lum bо'lgan elementlar qatoriga kiradi (temir asri, uning boshlanishi bizning asrimizdan avvalgi mingginchi yillarga tо'g'ri keladi. Temirning tabiatda tarqalishi. Yer qobig'ida tarqalishi bо'yicha temir 4- chi element (kislorod, kremniy va alyuminiydan keyin), og'ir metallar orasida eng kо'p tarqalgan elementdir. Shunday gipoteza mavjud: ya'ni yerning yadrosi temir va nikeldan tuzilgan degan taxminlar bor. Yer yadrosining zichligi temir va nikel zichliklariga juda yaqin. Temir tabiatda bog'langan holda uchraydi: tog' jinslari tarkibiga va tirik organizmlar tarkibiga kiradi. Faqat meteoritlargina tug'ma temirdan (sof) tashkil topgan. Mineral suvlar tarkibida temir FeSO4 va G'ye(HCO3)2 lar holida erigan bо'ladi, ularda temirning miqdori 100 mg litrga yetadi. Minerallari va oksidlari. FeO Fe2O3) yoki Fe3O4 - magnetit (magnit temir tosh); Fe2O3 - gematit (qizil temir tosh); Fe2O3 · nH2O - (limonit qо'ng'ir temir tosh); Karbonat: FeCO3 - siderit (temir shpati); Sulfidlari: FeS2 - pirit (temir kolchedani, oltingugurt kolchedani); Fe0.877S- perrotin (magnit kolchedani); FeAs2 - lellingit; FeAsS- arsenopirit. Silikatlari: (Mg, Fe)2 SiO4 - olivin va b.r Olinishi: Temir oksidlarini alyuminiy (termit usuli) yoki vodorod bilan qaytarib: Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe F2O3 + 3H2 = 2Fe + 3H2O Olinishi. Temir pentakarbonilni termik parchalab: [Fe(CO)5] = Fe + 5CO Fizikaviy xossasi. Kompakt kristall holatida temir kulrang tovlanadigan kumushdek oq metall. Toza temir plastik, biroq juda oz miqdordagi aralashmalarning (ayniqsa uglerod) bо'lishi uning qattiqligini va mо'rtligini oshiradi. Temir ferromagnit xossasiga ega. Ma'lum t0 gacha qizdirilganda (Kyuri nuqtasi) ferromagnitlik xossasi yо'qoladi va paramagnit bо'lib qoladi. Temir polimorf xossasiga ega, 3 ta polimorf shakli bor: a - G'e (hajmiy markazlashgan kub), g - temir - (qirralari markazlashgan kub) va d -G'ye (hajmiy markazlashgan kub) a - G'e C7690 b -G'ye ga о'tadi, 7690S - bu Kyuri nuqtasidir. G'ye qiyin suyuqlanuvchan (tc = 15360C), og'ir metallarga kiradi ( r =7,87 gsm3). Temirning kimyoviy xossasi, uning oksidlari va gidroksidlari, ular xossalarining temirning oksidlanish darajasiga bog'liqligi. Kimyoviy jihatdan temir о'rtacha aktivlikdagi metall. Metallarning kuchlanish qatorida vodoroddan chapda rux va qalay oralig'ida joylashgan. Shu sababali temir oksidlamovchi kislotalar bilan ta'sirlashib vodorodni siqib chiqaradi. Fe + H2SO4© = FeSO4 + H2  Fe + 2HCI = FeCI2 + H2  Konsentrlangan H2SO4 va HNO3 temirni passivlashtiradi. G'ye - So - Ni qatorida kislotalarining ta'siriga barqarorliklari kamayadi. Temir ishqorlar ta'siriga chidamli, ammo ishqorlarning suyuqlanmalari bilan yuqori ...