Tojikistonning alyuminiy zavodi

Tojikistonning alyuminiy zavodi Tojikiston alyuminiy zavodi (TojAZ) faoliyat yuritishi oqibatida, O'zbekiston Respublikasi Surxondaryo viloyatining Sariosiyo, Uzun va Denov tumanlarida keskin ekologik vaziyat saqlanib kelmokda. Bu hududda 570 minga yaqin aholi istikomat qiladi. aholi sogligiga ta'sir ztuvchi, ekologik vaziyatni moslashtiruvchi zararli moddalar qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishiga xam zarar keltirmokda. O'zbekiston Tojikiston Respublikalari hukumatlari o'rtasida ekologik vaziyatni yaxshilash borasida hamkorlik tug'risidagi kelishuv bulgach muayyan ishlar olib borilganligiga qaramay, Tojikiston alyuminiy zavodining salbiy ta'siri bo'yicha Toshkent shaxrida 1994 yil 17 noyabrida izoxlangan Tojikiston alyuminiy zavodining 1996-200 yillarga mo'ljallangan ekologik vaziyatni yaxshilash ilmiy tadkdkot va texnik ishlar dacturi Tojikiston alyuminiy zavodi tomonidan moliyalashtirilishi ta'minlanishi zarur bo'lgan holda amalga oshirilmadi. Bitimning moddasida nazarda tutilgan va Surxondaryo viloyatining aytib utilgan hududlarida yashovchi aholi va atrof-muhitiga zavodning salbiy ta'siri pasaytirishga yunantirilgan tadbirlar kuyida ko'rsatilgan yo'nalishlar bo'yicha to'lik bajarilmagan xususan: Issik iqlim sharoitlarda sanitariya-gigiyenik me'yorlarni qayta ishlab chiqish va ekologik me'yorlarni ishlab chiqish ishlarini moliyalashtirish hamda etkazilgan iqtisodiy zararni xajmini aniqlash; Atmosfera havosining ifloslanishi ustidan avtomatlashtirilgan nazorat tizimini joriy etish; Tojikiston alyuminiy zavodida mahsulot ishlab chiqarish quvvati oshirilishi bilan mazkur mintaqaning ekologik vaziyati yanada yomonlashishi va keksinlik uchogini jiddiylashtirishi mumkin. Tojikiston alyuminiy zavodi tomonidan O'zbekiston Respublikasi Surxondaryo viloyatining aholisi va ayrim hududlarining atrof-muhitiga chikarilgan tranechegaraviy ifloslantiruvchi moddalar. Ftorli vodorodning ta'sirini dastlabki baholash uchun aholi salomatligi va atrof-muhitning ahvoli bo'yicha (statistik hisobotlar, ilmiy tadqiqotlar natijalari, sobiq ittifoq komisiyasining hisobotlari, ekspeditsiya tadqiqotlari va boshqalar), sog'liqni sakdash vazirligi, Uzgidromet, Yergeodeskadastr davlat qo'mitasi, Fanlar Akademiyasining botanika va zoologiya institutlari, qishloq va suv xo'jaligi vazirliklarining ma'lumotlaridan foydalanildi. 1981 yil yanvardan kuyish- 1985 yilda o'tkazilgan muntazam tekshirishlar Tojikiston alyuminiy zavodida 11,5 km masofadagi Sariosiyo hududida atmosfera havosining ftorli vodorod bilan eng ko'p ifloslanganligi darajasini kursatadi-1,4 STChK u. s. maksimal miqdori 0,048 mgmZ (2,4 STChK) darajaga etdi. Tojikiston alyuminiy zavodining umumiy tavsifi (TojAZ) TojAZ kadimiy Regar kishlogi yonida kurilgan. TojAZ bir yilda 517 ming tonna alyuminiy ishlab chiqarish loyihaviy quvvatiga ega. Yangi zavodning birinchi kuymasi 1975 yil 31 martda olingan edi. 1978 yil yanvar oyidan boshlab, TojAZ tomonidan sobiq Itgafokda birinchi kuydirilgan anod ishlab chikarilgan. TojAZ zararli chiqindi gazlarini chiqarishi o'ziga xosligi ftorli vodorod bilan atmosferani ifyaoslantirishni yanada chuqurrok o'rganish zarurligini talab etdi. 1991 yildan boshlab, 1996 yilgacha zavod quvvati pasayganligi va chiqindilar kamayishi sababli, atmosfera havosi ifloslanishi bir muncha pasaydi, lekin ta'sir hududi bo'lgan Sariosiyo tumanida atrof-muhitni tekshirish ishlari tuxtatilmadi. Shuning uchun hududda, 1994 yilda Uzgidromet tomonidan atmosfera havosida uning miqdorini tez-tez tekshirib turilmokda (bir sutkada 8 marta). Atrof-muhitni ifloslanganligini 1995-200 yillar va 2003-2004 ...