To'yingan monokarbon kislotalar va ularning hosilalari

KARBON KISLOTALAR M A V Z U: To'yingan monokarbon kislotalar va ularning hosilalari. R E J A : 1. Karbon kislotalar haqida umumiy tushuncha 2. Izomeriyasi va nomlanishi 3. Tabiatda tarqalishi 4. Fizik va Kimyoviy xossalari 5. Muhim vakillari va ularning hosilalari 6. Ishlatilishi Kislorodli organik birikmalar Spirtlar Bir atomli Ko'p atomli Aldegid va ketonlar Karbon kislotalar Efirlar Oddiy Murakkab Uglevodlar Karboksil guruh soniga ko'ra bir asosli - sirka kislota; ikki asosli - shavel kislota; ko'p asosli - limon kislota. Radikalning tabiatiga ko'ra to'yingan - sirka kislota; to'yinmagan - malein kislota; aromatik - benzoy kislota. Uglerod atomining soniga ko'ra C1 - C9 - quyi; C10 va undan ko'p - yuqori; Molekulasida karboksil guruh -COOH bo'lgan moddalar karbon kislotalar deyiladi. Umumiy formulasi To'yingan bir asosli kislotalar - yog' kislotalar ham deyiladi. Sistematik nomenklaturaga ko'ra dastlab -COOH guruh saqlagan eng uzun zanjir aniqlanadi. Karboksil guruh tomondan nomerlanadi. Avval R nomi so'ng asosiy zanjirga to'g'ri keluvchi alkan nomiga kislota so'zi qo'shib o'qiladi. Nomenklaturasi va izomeriyasi Karbon kislotalarda zanjirning tarmoqlanishiga ko'ra izomeriya kuzatiladi. (2 - metilpropan kislota) СН3 - СН - СООН 2. СН3 - СН2 - СН - СН - СООН 3. СН3 - СН = СН - СН - СООН 4. НООС - СН2 - СН - СООН ( 2, 3 - dimetilpentan kislota) ( 2 - metilpenten - 3 - kislota) ( 2 -etilbutan dikislota) СН3 СН3 СН3 СН3 С2Н5 Fizik xossalari С1 - С3 O'tkir hidli suyuqlik bo'lib, suvda juda yaxshi eriydi С4 - С9 Quyuq moysimon suyuqlik bo'lib, yoqimsiz hidga ega. Suvda yomon eriydi. C10 va undan ko'p Hidsiz, qattiq moddalar bo'lib, suvda erimaydi Tabiatda tarqalishi СН3 - СООН Sirka kislota СН3 - СН2 - СН2 - СООН Moy kislota Chumoli kislota СН3 - СН2 - СН2 - СН2 - СООН Valerian kislota НООС - СООН Shovul kislota OLINISHI: 1. Spirtlarni oksidlab 2. Aldegidlarni oksidlab 3. Uglevodorodlarni oksidlab Oksidlanayotgan spirt va aldegidning radikaliga qarab tegishli kislotalar hosil bo'ladi Р,К Gal Galogen angidridlar Kislota amidlari Murakkab efirlar NH2 OR gidroliz gidroliz gidroliz OH OH OH HGal NH3 ROH Gemigaloid uglevodorodlarni gidrolizlab Orto efirlarni gidrolizlab Kislota nitrillarini gidrolizlab Kimyoviy xossalari Karbon kislotalardagi COOH dagi H atomi spirtlarning OH guruhidagi H atomlaridan kislotalik xossasi kuchli. Lakmusni qizartiradi, eng kuchlisi HCOOH. R- kattalashishi bilan kislota kuchi kamayadi. To'yinmagani C soni teng bo'lgan to'yinganiga nisbatan kuchli bo'ladi. R ga galogen kiritilganda kislota ortadi. Galogenning soniga va ...