To'yingan uglevodorodlar

TO'YINGAN UGLEVODORODLAR UMUMIY FORMULASI CnH2n+2 bo'lgan, vodorod va boshqa elementlarni o'ziga biriktirmaydigan uglevodorodlar to'yingan uglevodorodlar yoki alkanlar (parafinlar) deb ataladi. TABITDA UCHRASHI TO'YINGAN UGLEVODORODLARNING ENG ODDIY VAKILI METAN TABIATDA O'SIMLIK VA HAYVON ORGANIZMLARI QOLDIQLARINING HAVOSIZ JOYDA PARCHALANISHI NATIJASIDA HOSIL BO'LADI. METAN TABIY GAZNING ASOSIY MASSASINI 80-97% tashkil QILADI. TABIIYVA NEFT GAZLAR TARKIBIGA ETAN, PROPAN, BUTAN HAM KIRADI. OLINISHI 1 1.Metan laboratoriyada natriy asetatni Qattiq natriy gidroksid bilan qizdirib olinadi. CH3COONa+NaOH=CH4+NA2CO3 2.Alyuminiy karbid suv bilan o'zaro ta'sirlashganda: Al4C3+12H2O=4AL(OH)3+3CH4 3.Metan katalizator ishtirokida qizdiril ganda oddiy moddalardan ham olinadi. Ni C+2H2== CH4 4.Monogalogenli hosilalarni natriy metali bilan qizdirish 2CH3Br+2Na==CH3-CH3+2NaBr IZOMERIYASI MOLEKULADA UGLEROD ATOMLARINING SONINI ORTISHI BILAN IZOMERLAR SONI KESKIN KO'PAYADI.MASALAN, 1.PENTANDA-3TA 2.GEKSANDA-5TA 3.GEPTANDA-9TA 4.OKTANDA-18TA 5.NONANDA-35TA 6.DEKANDA -75TA. METAN-RANGSIZ HIDSIZ GAZ HAVODAN DEYARLI 2MARTA YENGIL SUVDA KAM ERIYDI OCH-Ko'qish ALANGA BERIB YONADI SUYUQLANISH TEMPERATURASI-184 C QAYNASH TEMPERATURASI-162 C FIZIK XOSSALARI TABIATDA UCHRASHI OLINISH USULLARI IZOMERIYASI FIZIK XOSSALARI KIMYOVIY XOSSALARI ISHLATILISHI VA QO'LLANILISHI ALKANLAR QO'LLANILI- SHI SINTETIK KAUCHUK YONILG'ILAR SINTETIK BENZIN ERITUVCHILAR METALLARNI QIRQISH YOQILG'I BO'YOQLAR REZINALAR ISHLATILISHI METAN JUDA HAM TURLI-TUMAN SOHADA ISHLATILADI.METANNING XLORLI hosilALARI KATTA AMALIY AHAMIYATGA EGA. XLORMETAN SOVUTGICHLARDA ISHLATILADI.YUQORI MOLEKULALI ALKANLAR YOG'KISLOTALAR ESA SINTETIK YOG'LAR,SURKOV MOYLARI ISHLAB CHIQARISHDA ISHLATILADI. XLOROFORM KO'P YILLARDAN BERI TIBBIYOTDA NARKOZ UCHUN ISHLATILAR EDI. YODOFORM TIBBIYOTDA OCHIQ JAROHATLARNING BITISHINI TEZLATISH UCHUN ISHLATILARDI. TETRAXLORMETAN YONG'INNI O'CHIRISHDA ISHLATILARDI. BILASIZMI ALKANLAR 1. Hamma to'yingan uglevodorodlar yonadi,bunda CO2 ajralib chiqadi. CH4+2O2==CO2+2H2O 2.To'yingan uglevodorodlar havosiz joyda qattiq Qizdirilganda parchalanadi. CH4 C+2H2 3.Metan odatdagi temperaturada kislota, ishqor va ko'pchilik oksidlovchilar ta'siriga barqaror.Lekin u nitrat kislota bilan reaksiyaga kirishadi. CH4+HNO3==CH3NO2+H2O 4.Normal tuzilishga ega bo'lgan uglevodorodlar katalizatorlar ta'sirida qizdirilganda izomerlanish reaksiyasiga uchrab, tarmoqlangan zanjirli uglevodorodlarga aylanadi. CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 CH3-CH-CH2-CH3 CH3 KIMYOVIY XOSSALARI Tuzuvchi: dotsent: Xolmurodov N.A. ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT ...