To'yingan uglevodorodlarning kimyoviy xossalari

Dars Ishlanmasi Sinf: 9 «a» Mavzu: to'yingan uglevodorodlarningkimyoviy xossalari. Darsning maqsadi: a.to'yingan uglevodorodlar haqida tushuncha hosil qilish. b. Fizika ,biologiya va matematika fanlari bilan bog'lash. v. to'yingan uglevodorodlarning ekologik muhitdagi o'rni. Dars usuli: tushuntirish, savol-javob, ko'rgazmali qurollar bilan ifodalash. jihozlash: ko'rgazmali qurollar, idishdagi neft, to'yingan uglevodorodlar gomologik katori, to'yingan uglevodorodlar nomlari ruyxati, vodorod-uglerod elektron bog'lanishi. Darsning borishi: o'quvchilar bilan salomlashgach, davomat aniklanadi,o'quvchilar darsga tayyorgarligi kuzatiladi. o'qituvchi: utgan darsda uyga nima vazifa berilgan? o'quvchi: utgan darsda uyga vazifa to'yingan uglevodorodlar mavzusi yuzasidan konspekt qilish va savollarga javob berish. o'qituvchi: to'g'ri,bu mavzu bo'yicha kim javob beradi. 1-o'quvchi: men javob beraman, metanning kimyoviy formulasi SN4,strutura n formulasi n-S-n , metan tabiiy gazning asosiy tarkibiy n kismini tashkil etadi. Metan sanoatda va xalq xo'jaligida xom ashe sifatida ishlatiladi. 2-o'quvchi: metanni olinishi sanoatda tabiiy gazlardan va kreking usulida olinadi. Metan laboratoriyada natriy atsetatni SN3SOONa qattiq natriy gidroksid bilan kizdirib olinadi. SN3SOONa + NaON-- SN4 +Na2SO3 Metan tabiatda o'simlik va hayvon organizmlari koldiklarining havosiz joyda parchalanishi natijasida hosil bo'ladi. U neft kazib chiqarishda ajralib chikadigan gaz tarkibida xam bo'ladi. o'qituvchi: to'yingan uglevodorodlarning fizikaviy xossalarini gapirib bering? 3-o'quvchi: ustoz men gapirib beray. Metan rangsiz xidsiz gaz, havodan deyarli ikki marta yengil, suvda kam eriydi. Etan,propan,butan normal sharoitlarda gazlar,pentandan to pentadekangacha suyuqliklar,keyingi gomologlari esa qattiq moddalardir.propan va butan bosim ostida odatdagi haroratda suyukxolda bo'lishi mumkin. o'qituvchi: Metanning parchalanish reaksiyasini ezib bering? t 100C 3-o'quvchi: SN4 -- S+2N2 Agar metan ancha yuqori haroratda 1500 S kizdirilsa quyidagi reaksiya hosil bo'ladi. 1500 S 2SN4-- N- S=S-N +3N2 (atsetilen) o'qituvchi: utiring, demak to'yingan uglevodorodlar ikki element - uglerod va vodoroddan tashkil topgan organik birikmalardir. Umumiy formulasi Sn N2n+2 bo'lgan vodorod va boshqa elementlarni uziga biriktirmaydigan uglevodorodlar to'yingan uglevodorodlar yoki alkanlar deb ataladi.Bugun sizlar bilan to'yingan uglevodorodlarning kimyoviy xossalari bilan tanishib chiqamiz.( doskaga mavzu yoziladi)to'yingan uglevodorodlar uchun xarakterli reaksiya urin olish reaksiyasidir.Masalan metan yorug'lik ta'sirida xlor bilan reaksiyaga kirishadi. H t H N-S-N + CL- CL-- H-C-CL +HCL xlor metan yoki metil xlorid H H H t H N-S-N + CL- CL-- H-C-CL +HCL dixlormetan CL CL H t H N-S-CL + CL- CL-- CL-C-CL +HCL trixlormetan CL CL H t CL CL-S-CL+ CL- CL-- CL-C-CL +HCL tetraxlormetan CL CL Metan bilan xlor o'rtasidagi reaksiya erkin radikallar mexanizmi bo'yicha boradi.Metil radikali xlorning boshqa molekulasi bilan reaksiyaga kirishib, atomlar o'rtasidagi bogni uzadi va juftlashmagan elektronli erkin xlor atomlarini ajratib chikaradi. Shunday qilib , yangi kimyoviy aktiv zarrachalar hosil bo'lib keyingi o'zgarishlar sodir bo'ladi. ...