Tuproqning muhiti - pH. Tuproqning oksidlanishi - qaytarilishi tartiboti

1 MAVZU: Tuproqning muhiti - pH. Tuproqning oksidlanishi - qaytarilishi tartiboti. 2 3 4 Tuproqning kislotali reaksiyasi unda singdirilgan Vodorod Alyuminiy ioni Organik va mineral kislotalar Kislota tuzlari miqdori bilan belgilanadi, 5 Tuproq buferliligi deganda uning reaksiyasi barqaror saqlash qobilyati tushuniladi.Tuproq buferliligi tuproqdagi kolloidlar miqdori va singdirilgan kationlar tarkibiga shuningdek tuproq eritmasidagi va qattiq qismidagi tuzlar miqdori hamda tarkibiga ayniqsa tuproqdagi kalsiy va magniy karbanatlari miqdoriga bog'liqdir. 6 Tuproq kesimida oksidlanish - qaytarilish potentsialining (OQP) o'zgarishini yuzaga keltiruvchi oksidlanish va qaytarilish jarayonlarining majmui tuproqning oksidlanish - qaytarilish tartibotini tashkil qiladi. 7 OQPning absolyut qiymatlari va tebranish amplitudasi turli tuproqlarda va hatto bitta tuproq kesimining turli qatlamlarida ham g'oyatda turli xil. OQPning eng avvalo harorat va tuproq namligi bilan bog'liq, ammo bu aloqa juda murakkab. Chunki harorat va namlikning o'zgarishi tuproqning biologik aktivligini o'zgartiradi. Biologik aktivlik bilan esa OQP kuchli darajada bog'langan. 8 Oksidlanish - qaytarilish tartiboti bo'yicha tuproqlarni guruhlash. I.S.Kaurichev va D.S.Orlov (1983) 9 Sholi ekinini o'stirishda tuproq suv ostida bo'ladi. Bu esa o'ziga xos oksidlanish - qaytarilish sharoitlarini yuzaga keltiradi. Sholi ekiladigan tuproqlarda oksidlanish va qaytarilish jarayonlari ustuvorlik qiladigan davrlarning navbatlashib kelishi keskin ifodalangan. Quruq sezonda OVP 600-700 mV gacha ko'tariladi, suv bostiriladi, keyin esa keskin pasayadi. Ustki bir necha millimetr qalinlikdagi qatlam oksidlanganicha (350-450 mV) qoladi, undan pastga tomon qaytarilish zonasi yotadi, OVP bu zonada manfiy qiymatlargacha pasayadi. Yarim cho'l tuproqlarida va bo'z tuproqlarida oksidlanish sharoitlari ustuvorlik qiladi. OVP fasllar bo'ylab kuchsiz o'zgaradi. Bahorda nam va issiqlikning etarli bo'lishi tuproqda yashayotgan barcha organizmlar faoliyatini kuchaytiradi va shu sababdan OVPning biroz pasayishi kuzatiladi. 10 Tuproq -bu murakkab oksidlanish-qaytarilish sistemasidir.Tuproqda oksidlanish va qaytarilish reakyiyalariga kirishish qobilyatiga ega bo'lgan katta miqdorda turli tuman mineral va organik tabiatli moddalar mavjud. Ular tuproq paydo bo'lish jarayonining kechishiga sabab qiladigan oksidlanish-qaytarilish jarayonlarining aktiv kechishiga katta ta'sir ko'rsatadi. 11 12 T.P.Bistritskaya va boshqalarning (1981) tadqiqotlariga ko'ra, tuproqlarning oksidlanish - qaytarilish potentsiali nafaqat yillik siklda, balki sutkalik siklda ham o'zgaradi. Masalan, Azov bo'yining oddiy qora tuproqlarida OVPning maksimal qiymatlariga tuproq tush paytida erishadi, minimal qiymatlariga esa tunda. Bu o'zgarish o'simliklarning fotosintez faoliyatining o'zgarishlari bilan bog'liq. Tuproqda tez-tez uchraydigan oksidlanish-qaytarilish sistemalariga quyidagilar kiradi: ...