Uglevodorodlarni galoidli birikmalari

Uglevodorodlarni galoidli birikmalari Reja: 1. Galoidli birikmalarni nomlanishi 2. Olinish usullari 3. Fizik va kimyoviy xossalari. 4. Aril galoidlarni fizikaviy va kimyoviy xossalari 1. Galoidli birikmalarni nomlanishi Uglevodorodlarning galoidli birikmalari. Uglevodorod molekulasidagi bir yoki bir necha vodorod atomlarinig galoid atomlari bilan o'rin almashinish natijasida hosil bo'lgan birikmalarga galoidli birikmalar deyiladi. Galoidga almashgan vodorod atomining soniga qarab galoidli birikmalar mono-, di- va poligaloidli birikmalarga bo'linadi. CH3Cl CH2Cl2 CHCl3 CCl4 metil xlorid metilen xlorid xloroform tetraxlormetan Galoidli birikmalar molekulasining uglevodorod qismiga qarab, to'yingan, to'yinmagan va aromatik galoidli birikmalarga bo'linadi: CH3−CH2−Cl CH2=CHCl C6H5 - Cl To'yingan uglevodorodlarning monogaloidli birikmalari. To'yingan uglevodorodlardagi bitta vodorodning o'rnini galogenlarga almashinishidan hosil bo'lgan birikmalarga uglevodorodlarning monogaloidli hosilalari yoki alkil galogenidlar deyiladi. Ularning umumiy formulasi CnH2n+1X, bunda X- F, Cl, Br. Nomenklaturasi va izomeriyasi. Ratsional nomenklaturaga muvofiq, ularning nomi radikallar nomiga galogenlarning nomini qo'shib o'qishdan kelib chiqadi: CH3Cl C2H5−Cl CH2=CHCl metil xlorid etil xlorid vinil xlorid Tizimtli nomenklatura bo'yicha tegishli uglevodorod oldiga galogenning o'rni va nomi ko'rsatiladi: CH3−CHCl−CH2−CH3 2-xlor butan Metan va etan molekulasidagi barcha vodorod atomlari bir hil qiymatga ega, shuning uchun ulardan istalgan vodorodni bitta galogenga almashtirsak faqat bitta alkil galogenid hosil bo'ladi. Propan molekulasidagi birorta vodorodni galoidga almashtirib, ikki hil galoid alkil olish mumkin: CH3−CH2−CH2−Br CH3−CHBr - CH3 birlamchi propil bromid ikkilamchi propil bromid Butanning monogaloidli birikmasidan 4ta izomer hosil qilish mumkin. 2.Olinish usullari To'yingan uglevodorodlarga xlor ta'sir ettirish usuli. Bu reaksiya yoruglikda boradi (metalepsiya reaksiyasi). CH3−CH2−CH3 + Cl2 →CH3−CH2−CH2Cl + HCl 2. Spirtlarga vodorod galogenid va fosfor galogenidlar ta'sir ettirib olish: R−OH + HCl → R - Cl + H2O 3R−OH + PBr3→3R−Br +P(OH)3 R−OH + PCl5→ R−Cl + POCl3 + HCl 3.To'yinmagan uglevodorodlarga galogen vodorodlarni ta'sir ettirib olinadi: CH2 = CH−CH3 + HCl →CH3 - CHCl−CH3 Turli hil organik funksional guruhlarni olinishida boshlang'ich material sifatida galoid alkillarni ahamiyati ko'p marotaba ta'kidlangan. Вizning ilgargi muhokamalarimizda aril galoidlar alkil galoidlarga nisbatan uglerod-galogen bog'i uzilishi bilan boradigan reaksiyalar ancha reaksion qobiliyati kamligini ta'kidlagan edik. Bu bobda, biz arilgaliodlarni o'ziga xos kimyoviy reaksiyalarni va yangi foydali hamda qiziqarli mexanik xossalarini ko'rishimiz mumkin. 3.Fizik va kimyoviy xossalari. Alkanlarnining monogaloidli birikmalarining fizik xossalari to'yingan uglevodorodga birikkan galogenlarning tabiatiga, uglevodorodlarning tarkibiga, tuzilishiga bog'liq. Galogenning atom og'irligi ortishi bilan alkil galogenidlarning qaynash harorati va solishtirma og'irligi ortib boradi. Ya'ni ftoridlarning qaynash harorati va solishtirma massasi eng past, yodidlarniki esa eng yuqori. Oddiy sharoitda metil-, etil-, propil-, izopropil ftoridlar gaz bo'lib, qolganlari suyuqlikdir. Yuqori molekulyar vakillari qattiq moddalardir. Galogenidlarning o'ziga xos xidi bor. ...