V guruhning d - elementlari. Elementlarning umumiy tafsifi. Atomlarning tuzilishi. Guruhda atom radiuslarining va ionlaranish potensiallarining o'zgarishi

REJA V guruhning d-elementlari Vanadii - V Olinishi. Xossalari. V guruhning d-elementlari. elementlarning umumiy tafsifi. Atomlarning tuzilishi. Guruhda atom radiuslarining va ionlaranish potensiallarining o'zgarishi V guruhning d-elementlari Vanadiy, niobiy va tantal uzgaruvchan valentlik na-moyon qiladi: vanadiy 2, 3, 4 va 5 valentli; niobiyda 2, 4 va 5 valentli; tantalda 2, 3, 4 va 5 valentli xrlatlar ku-zatiladi. Demak, bu elementlarning o'z birikmalaridagi maksimal valentligi beshga teng. Bu xrlatga muvofik ke-ladigan oqsillarning umumiy formulasi E305 b??lib, bu oksidlar kislotali angidrid xossalarini namoyon kila­di. Bu uchchala elementning besh valentli xrlatlariga mu­vofik keladigan barcha tuz va okeldlari ularning eng ba-rkaror birikmalari x.isoblanadi. V- Nb-Ta katorida tartib rakami ortgan sari past va­lentlik xrlatga muvofik keladigan birikmalarning bar- karorligi kamayadi; vax.olanki R-As-Sb- Bi katorida chap-dan ungga utgan sari past valentlik birikmalarining bar-karorligi ortadi. Agar besh valentli xrlatlarga muvofik keladigan va­nadiy, niobiy va tantal tuzlari eritmalarining xar kay-sinisiga kislotali mux.itda rux solinsa, vanadiyning valentligi 5 dan 2 ga, niobiy n i ki 5 dan 3 ga qadar kryta-riladi; lekin bu sharoitda tantalning valentligi 5 li-gicha koladi. Vanadii - V D. I. Mendeleyev davriy sistemasining V gruppa d-elementi, tartib razami 23. Barsaror izotoplari i0V tabiiy vanadiyning 0,24% ni va SIV tabiiy vanadiy­ning 99,76% ni tashkil qiladi. Uning elektron kon-figuratsiyasi: KL 3s4^3tP4^ Vanadiy 1830 yilda skandinaviyalik olim Zefshtrem tomonidan kashf etilgan. Vanadiy nomi go'zallik xudosi Vanadis nomidan kelib chikadi. 1834 yilda vanadiy Ural-da kdzib chikariladigan rudalar tarkibida topilgan. Vanadiy Yer kobig-ining 1,5.10~g-2% ni tashkil kila­di. Lekin vanadiy juda tarkrk. element bo'lganidan uning birikmalariga boy Yirik konlar uchramaydi. Vanadiyning 50 dan ortik menerallari ma'lum. Ulardan eng muhimla-ri kuyidagilar: Peru va Argentinada uchraydigan patro-nit VS.,; Janubiy-sharqiy Afrika va Avstraliyada uchray­digan vanadinit 3Pbj(V04)2PbCl2 minerali, Kolorado (AKD1) da uchraydigan karnotit K, ...