VII guruxning P - elementlari

VII guruhning P-elementlari Reja: 1. Umumiy xarakteristika 2. Ftor, olinishi, birikmalari, xossalari 3. Xlor, olinishi, birikmalari, xossalari 4. Brom,olinishi, birikmalari, xossalari 5. Yod, olinishi, birikmalari, xossalari II gruppa r-elementlariga ftor F, xlor CI, brom Br, yod J va astat At kiradi. VII guruhning tipik elemenlari gruppasi F2, CL2, brom guppachasi (Br2, J2, At). Galogen so'zi yunoncha «golos» (tuz) va «genodos» (tugdiruvchi ) so'zidan kelib chiqqan. Galogenlarning dastlabki to'rttasi tabiatda anchagina tarkalgan. Oxirgi galogen - astat esa tabiiy radioaktiv yemirilishlarning oralik mahsulotlari tarkibida uchraydi; u sun'iy ravishda, yadro o'zgarishlari yordami bilan hosil qilinadi. Galogenlar atomlarining sirtki qavatida yettitadan elektron (s2p5 - elektronlar) bo'ladi. Shu sababli, galogen atomi o'ziga yana bitta elektron biriktirib olib, o'zining sirtki qavatini sakkiz elektronli (ya'ni S2P6) oktet konfigurasiyaga o'tkazishga intiladi. Galogenlarning xammasi xam erkin holatda kuchli oksidlovchilar bo'lib, ayniqsa, ftor bizga ma'lum bo'lgan barcha oksidlovchilar orasida eng kuchligi hisoblanadi. Galogenlar gruppasining birinchi a'zosi ftor boshqa galogenlardan birmuncha farq qiladi. U faqat - 1 ga teng bo'lgan oksidlanish darajasiga ega. Uning kislorodli birikmasi -F2O da xam ftor - 1 valentlidir; shuning uchun F2O ning nomi kislorod ftorid deyiladi. Ftorning vodorodli birikmasi vodorod ftorid H2F2 suvda yaxshi eriydigan suyuqlik. Vodorod ftorid suvdagi eritmada ikki bosqichda ionlarga ajraladi. Uning birinchi bosqichi, xuddi o'rtacha kuchdagi kislotalarning ionlarga ajralishidek bo'lib, ikkinchi bosqichi esa kuchsiz kislotalarning dissosilanishi kabidir. Shu sababli ftorid kislotani o'rtacha kuchdagi kislotalar qatoriga kiritish mumkin. CI2, Br2, va J2 uzlarining kupchilik birikmalarida - 1 valentli bo'ladi. Bu elementlar yana boshqa valentliklarni xam namoyon qila oladi. HCI, HBr, HJ ning suvdagi eritmalari kuchli kislotalar bo'lib, HCI dan HJ ga utgan sayin kislotaning kuchi ortib boradi, chunki C1-1, Br-, J-1 qatorida chapdan ungga utgan sayin ionning zaryadi uzgarmagan holda radiusi kattalasha boradi. Shu sababli HCI, HBr, HJ ning qaytaruvchilik xossalari xam HCI dan HJ ga tomon kuchayib boradi. CI2, Br2, J2 o'z birikmalarida - 1 dan tashqari +1 dan +7 ga qadar oksidlanish darajalarini namoyon qila oladi. +1 HCIO, HBrO, HJO +5 HCIO3, HBrO3, HJO3 +7 HCIO4, H5JO6 Bu yerda keltirilgan gorizontal qatorda kislotalarning kuchi kamayadi, vertikal qatorda esa ortib boradi. Keyingi holat, ayniqsa xlorning kislorodli kislotalarida kuchli ifodalangan, chunonchi HCIO4 nixoyat kuchli kislota; HJO - amfoter xossalarni namoyon qiladi. Ftor F2 tartib nomeri Z=9, atom og'irligi 18,998 izotopining massa soni 19, elektron konfigurasiyasi IS22S22P5. Ftor barcha elementlar ichida eng katta elektrmanfiylik namoyon qiladi; uning nisbiy qiymati NEM=3,95 ga teng. Ftorning o'z birikmalaridagi oksidlanish darajasi - 1 ga teng. Ftorning ahamiyatga sazovor ...