Vitaminlar. Suvda va yog'da eriydigan vitaminlar haqida umumiy ma'lumot

O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi Qarshi Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya yo'nalishi 2 kurs 22- guruh talabasi Dilmurodova Shahodatning Bioximiya fanidan tayyorlagan Prezentatsiyasi Qarshi - 2015 Mavzu: Vita'minlar. Suvda va yog'da eriydigan vita'minlar 1880 yilda N.I.Lunin hayvon organizmi vita'minlarsiz yashay olmasligini aytgan. (1854-1937) 1912 yilda polyak olimi K. Funk vitamin terminini ishlatishni tavsiya etgan. «Vita» - hayot, «vitamin» - hayot amini Vita'minlarni o'simlik to'qimalaridagi biogenezi Vit C - 6 ta uglerod atomli geksozalarning oksidlanishidan ; Vit P - shikim kislota, oraliq birikma prefen kislota va atsetil qoldiqlari orqali uglevodlardan; Vit B1 - tiozol va pirimidinning birlashishi orqali; Provitaminni vitaminga aylanishi (A va D) Vita'minlar to'planishiga ta'sir etuvchi omillar Kimyoviy tuzilishiga bo'yicha: Alifatik qator vita'minlar (vit.F,N,C,B15,U,B3,karnitin) Alicuklik qator vita'minlar (A,D,B8) Aromatik vita'minlar (K, ubihinonlar) Geterocyclik vita'minlar (E,P,PP,B6,B1,B13,B9,B2,B12,H) Tarkibida vita'minlar saqlovchi dorivor o'simlik va mahsulotlar Polivitaminli dorivor o'simlik va mahsulotlar - na'matak mevasi qora smorodina bargi va mevasi Karotinga boy dorivor o'simliklar va mahsulotlar chakanda mevasi va moyi tirnoqgul guli Vitamin K1 saqlovchi dorivor o'simlik va mahsulotlar gazanda bargi makkajo'xori onalik gulining ustunchasi bilan og'izchasi bozulbang guli jag' - jag' yer ustki qismi Suvda eruvchi vita'minlar Askorbin kislota (vitamin S) rangsiz, suvda yaxshi, spirtda yomonroq eriydigan kristall modda. O'simliklarda qutblangan nur tekisligini o'ngga va chapga buradigan stereoizomerlar holida uchraydi. O'ngga buruvchi izomerining biologik ta'siri ancha kuchsiz. Suvda eruvchi vita'minlar saqlovchi dorivor o'simliklar tahlili Askorbin kislotani sifat reaksiyasi yordamida aniqlash etilatsetat - konts. sirka kislotaning 80:20 2,6-dixlorfenolindofe-nolyat natriyning suvdagi 0,04% li (yoki 0,001n) eritmasi purkaladi. Yog'larda eriydigan vita'minlar Vitamin A faqat hayvonlarda bo'ladi, o'simliklarda esa hayvon organizmida parchalanib, vitamin A ga aylanadigan birikmalar (provitamin A) karotinlar saqlanadi. Karotinlar har xil bo'lib kimyoviy tomonidan bir-biriga yaqin bo'ladi. Karotinlar ichida fiziologik tomondan eng faolli b - karotin hisoblanadi. 1881 yilda Vakenroder karotinni sabzidan ajratib olgan. 1906 yilda Vilshtetter β-karotinni kimyoviy tuzilishini aniqladi. Karotin 3 ta izomer holatida uchraydi: L,β,γ. Vitamin D Yeggocalciferolum -Vit D2 Nolaecalciferolum - Vit D3 Bu moddalar baliq moyi, sariyog',jigar, o'simlik moylarida uchraydi Ergocalciferol va holecalciferol - rangsiz, hidsiz kristall kukun. Suvda erimaydi. Efir, spirt va hloroformda oson eriydi, optik faol . Yorug'lik nuri va havo kislorodi ta'sirida tez o'zgaradi. Vitamin Ye - (nasl qoldirish) 7 hil izomeri bo'ladi. O'ziga hos hidli, och sariq rangli moysimon suyqlik, organik erituvchilar va o'simlik moylarida oson eriydi. «Inson kasalligida davolanish uchun dorilarni ichadi, Vita'minlarni esa kasal bo'lmasligi uchun har doim iste'mol qilishi kerak » Professor V.B.Spirichev ...