Электрохимия

Elektroximiya Reja: 1.Elektr yurituvchi kuchlar. 2. Galvanik eritmalar va ularning elektr yurituvchi kuchi. 3. Elektr yurituvchi kuchni o'lchash. 4. Diffuzion potentsial. Galvanik elementlarining elektr yurituvchi kuchi (EYuK) haqidagi tahlimot elektroximiyaning asosiy bo'limlaridan biridir. EYuKni o'rganishni dastlab Lomonosov 91750) boshlagan. U ximiyaviy hodisalar bilan elektr hodisalari bilan o'zaro bog'likligini aniqladi. Agar toza suvga biror metall plastinka tushirilsa, Mendeleevning gidratalr nazariyasiga ko'ra metall ionlari suvning qutbli molekulalari bilan ta'sirlashda, yani metall ionlari suv molekulalari bilan gidratlanadi. Natijada metall ionlari eritmaga o'ta boshlaydi: musbat ionlarining bir qismini yo'qotgan metall ortiqcha elektronlarga ega bo'lib qoladi va manfiy zarayadlanadi. Nihoyat shunday muvozanat holati qaror topadiki, bunda vaqt birligi ichida metalldan nechta ion eritmaga o'tgan ionlar metall yaqinida joylashgan bo'lib, unga tortiladi va qo'sh elektr qavati hosil qiladi. Qattiq jism suyuqlik sirtida hosil bo'ladigan qo'sh elektr qavati haqida turli nazariyalar mavjud bo'lib, ulardan hozirgi zamon tahlimotini A.N.Frumkin va uning shogirdlari yaratganlar. Ularning fikricha ionlar qavati diffuzion tuzilishiga ega bo'lib, suyuqlik ichiga muhlum masofagacha kiradi. Metall bilan eirtma orasida potentsiallar ayirmasi hosil bo'ladi va u elektrod potentsial deyiladi. Agar metall suva botirilgan bo'lsa, u hamma vaqt manfiy zaryadlanadi, metallga yaqin suyuqlik qavati esa musbat zaryadlanadi. Mutall o'zining tuzli eritmasiga botirilgan bo'lsa, unda quyidagi uch xol bo'lishi mumkin. 1. Ionlarning eritmaga o'tish tezligi ularning eritmadagi metallga o'tish tezligildan katta bo'lsa, metall manfiy zaryadlanadi. 2. Aksincha, yani ionlarning eritmadan metallga o'tish tezligi katta bo'lsa, metall musbat zaryadlanadi. 3. Ikkala tezlik bir xil bo'lgan zaryad nolga teng bo'ladi. Hozircha potentsiallarining absolyut qiymatini o'lchash mumkin bo'lmaganida, ularning qiymailarini biror boshqa elektrod potentsial bilan solishtirib aniqlanadi. Shu maqsadda vodoro elektrod potentsiali nolg' deb qabul qilingan. Vodorod elektrod tayyorlashda platinaning gaz xolidagi vodorodni yutish (eritish) xossasidan foydalanilgan. Bunda vodorodni yutgan platina plastinka yoki platina sim vodorod plastinka vazifasini, tuz eritmasi vazifasini vodorod ioni bo'lgan har qanday suvli eritma bajaradi. Galvanik eritmalar va ularning elektr yurituvchi kuchi. Ximiyaviy reaksiya natijasida elektr energiyasi ishlab chiqaradigan, yani ximiyaviy energiyani elektr energiyasiga aylantirib beradigan asboblar galvanik elementlar deyiladi. Bunday elementni tuzish uchun hzaro tegi turgan (yoki o'zaro sifon orqali tutashtirilgan) ikki elektrolit eritmasiga ikki xil matell tushrilib, bu metallning uchlari bir-biriga ulanadi. Elektr toki beruvchi galvanik element muvozanat holatiga kelgand element qaytar holda ishlaydi. Galvanik element qaytar holatda ishlaganda hosil bo'ladigan potentsiallarning maksimal farqi uning elektr yurituvchi kuchi (EYuK) deyiladi. Agar sistemada birorta jarayon termodinamik qaytmas bo'lsa, bunday element qaytmas element deyiladi. Yakobi - Dpniel elementi qaytar galvanik elementga misol bo'la oladi. Bunda rux plastinka ZnSO4 eritmasiga, ...