7-Laboratoriya Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Galvanik elementlar

7 - laboratoriya ishi. Oksidlanish - qaytarilish reaksiyalari. Galvanik elementlar va metallarning korroziyasi. NAZARIY MA'LUMOT. Kimyoviy reaksiyalar ikki tipda bo'linadi: Oddiy reaksiyalar yoki reaksiyaga qatnashayotgan atomlarning oksidlanish darajalarining o'zgarmasdan sodir bo'ladigan reaksiyalar. Bunga quyidagi reaksiyalarni misol qilib olish mumkin: hamma almashinish reaksiyalari: 1 1 1 5 2 1 1 1 5 2 K Cl  Ag N O3  Ag Cl  K N O3 ba'zi birikish va parchalanish reaksiyalari: 1 2 1 4 2 1 1 4 2 2 4 2 2 2 4 2 Na OH  CO2  Na H CO3 ; Mg CO3  Mg O CO2 Murakkab reaksiyalar yoki reaksiyaga qatnashayotgan atomlarining aksidlanish darajalari o'zgarishi bilan sodir bo'ladigan reaksiyalardir. Bu turdagi reaksiyalarni oksidlanish qaytarilish reaksiyalari deb yuritiladi. Bu tib reaksiyalariga quyidagi reaksiyalarni misol qilib keltirish mumkin: o'rin olish reaksiyalari: 0 2 6 2 0 2 6 2 Fe Cu S O4  Cu Fe S O4 ; 1 1 0 1 1 0 2 K  Cl2  2 K Cl  2 birikish va parchalanish reaksiyalari: 0 0 2 2 3 1 4 2 0 1 2 2 Mg  O2  2 Mg O ; N H4 N O2  N2  2 H 2 O Oksidlanish - qaytarilish reaksiyalarning turlari. Molekulararo oksidlanish - qaytarilish reaksiyalari - oksidlovchi element bir modda tarkibida, qaytaruvchi element ikkinchi moddada bo'ladi. Ichki molekulyar oksidlanish - qaytarilish reaksiyalari - oksidlovchi va qaytaruvchi bitta moddaning tarkibida bo'ladigan reaksiyalar. Disproporsiyalanish reaksiyalarida - oksidlovchi va qaytaruvchi vazifasini ayni bir xil molekula yoki atomlar bajaradi. Sinproporsiyalanish reaksiyasida - bir molekula tarkibidagi oksidlanish darajasi turlicha bo'lgan atomlar oksidlanish - qaytarilish reaksiyalarida qatnashib, oksidlanish darajasi bir xil bo'lgan holatga yoki, oksidlanish darajasi turlicha bo'lgan zarrachalar hosil bo'lishiga aytiladi. Atomlari yoki ionlari elektron beradigan (ya'ni o'zlari oksidlanadigan) moddalar qaytaruvchilar deb atomlari yoki ionlari elektron biriktirib oladigan (ya'ni o'zlari) qaytariladigan moddalar esa oksidlovchilar deb ataladi. Oksidlanish shu oksidlanish bilan bir vaqtda bo'ladigan qaytarilishsiz bo'la olmaydi va bir moddaning qaytarilishi shu vaqtda ikkinchi moddaning oksidlanishiga olib boradi. Qaytaruvchi bergan elektronlarning umumiy soni oksidlovchi biriktirib olgan elektronlarning umumiy soniga teng bo'ladi. Qaytaruvchilarga misollar keltiramiz. Inert gazlar va ftordan boshqa hamma elementlarning neytral atomlari qaytaruvchi bo'la oladi. Atomi elektronini oson yo'qotuvchi elementlar, ya'ni atomlari kam ionlanish potentsialiga ega bo'lgan elementlar eng kuchli qaytaruvchilardir. Manfiy zaryadlangan ionlar ham qaytaruvchi bo'ladi, chunki ular o'zlarining ortiqcha elektronlarini yo'qotishi mumkin. Yo'qori musbat zaryadli ionga aylana oladigan metall va metalloid ionlari, masalan, Fe2+, Sn2+ ...