Aminokislotalar, ularning tuzilishi, kimyoviy o'ziga xos xususiyatlari [info-referat]

Mavzu: Aminokislotalar. Reja: Aminokislotalar haqida. Kimyoviy tuzulishi. Aminokislotalar Aminokislotalar - moleku-lasida amin va karboqsil guruhi bo'lgan organik birikmalar, o'simlik hamda hayvon oqsilining asosiy elementa hisoblanadi. A- rangsiz, suvda eruvchan kristall moddalar. 200 ta tabiiy A. ma'-lum. Lekin oqsillar tarkibida faqat 20 A. va ularning 2 ta amidi uchraydi. Qolganlari oqsillar tarkibiga kirmay-di. A.ning D-yoki L-qatorga tegishligini N va NH2 guruhning uglerod atomida qanday joylashganligi ko'rsatadi. De-yarli barcha tabiiy A L-qatoriga kiradi. D-qatorga mansub A. tabiatda kamdan-kam bo'lib, mikroorganizmlar tarkibida topilgan. Aning L-formasi o'simliklar tomonidan yaxshi o'zlashtiriladi va u moddalar almashinuvining bar-cha jarayonlarida qatnashadi, lekin D-formalarini o'simliklar o'zlashtira olmaydi, ba'zan ular moddalar almashi-nuvi jarayonlarini to'xtatib qo'yadi. Bu organizmning fermentativ sistemasi A.ning L-qatoriga moslashganligidan darak beradi. A. organizmda erkin holda va oqsillar yoki b. birikmalar tarkibida uchraydi. Oqsillar sintezi uchun a for-mali 20 A.- proteinogen A. (lizin, gi-stidin, arginin, aspartat kislota, aspa-ragin, treonin, serii, glutamat kislota, glutamin, prolin, glitsin, alanin, siste-in, izoleysin, leysin, metionin, valin, tirozin, fenilalanin va triptofan)dan foydalaniladi. Oqsillar tarkibida uchraydigan A. esa ularning fermenta-tiv o'zgarishi natijasida hosil bo'ladi. Ayrim A. hayvon va odam organizmidan sintezlanmaydi. Bu almashinmaydigan aminokislotalardir. Odam organizmi uchun 8 (triptofan, fenilalanin, metio-nin, lizin, valin, treonin, izoleysin va leysin) almashinmaydigan A bor.O'simliklar o'zi uchun zarur bo'lgan barcha azotli birikmalarni sintezlash qobiliyatiga ega. A. sintezi jarayonida ammiakli azot organik birikmalarga aylanadi. O'simliklarda hosil bo'lgan A. uzluksiz almashinib turadi. Ular asosan, oqsillar sintezi uchun sarfla-nadi, shuningdek, dekarboqsillanishi, azot asoslari va b. birikmalar sintezi uchun ishlatilishi, aminogruppani aj-ratib yuborishi, to'liq oksidlanishi va organizm uchun energiya manbai bo'lib xizmat qilishi mumkin. Ko'pchilik A. tibbiyotda, chorvachilikda, shuningdek oziq-ovqat va mikrobiologiya sanoatida qo'llaniladi. Hozir A.dan o'g'it sifatida ham foydalanilmoqda.Ahmad Ibrohimov.Aminokislotalar - molekulasida amin (~NH2) va karboqsil (-SOON) guruhlari bor organikalik qo'shlishlar: H2N-CH2-COOH (aminsirka kislotasi (glitsin)) Barcha oqsillarning asosiy qurish elementlari aminokislotalar ekanligi kopdan beri malum bo'lsa ham, tola aminokislota tarkibi faqat XX asrning 30-yillaridagina batamom belgilanadi.Buning sababi, bir tomondan aminokislatalar hali yahshi organilmagani, oqsil tarkibiga qaysi aminokislotalar kirganligi aniq malum bolmaganligi bo'lsa, ikkinchidan, ularning ayrim vakillarini sifat va miqdor analizi usullari hali mukkalmal bolmaganligi edi. Bu muammo faqat 40-yillarning boshlarida qog'oz xromotografiyasi usuli qollanilishi bilan hal qildi. Tabiatda 300 ga yaqin aminokislotalar uchraydi. Ularning yarmidan ortigi, umuman oqsil tarkibiga kirmaydi, qolgan yarmining kop qismi ham faqat ayrim organizmlarda, bazilari alohida peptidlar tarkibida boladi.Hamma organizmlarda oqsillar tarkibiga kiradigan aminokislotalar soni 20 ga teng. Ular proteinogen aminokislotalar deb ataladi. Aminokislotalarning klassifikatsiyasi Kimyoviy tuzulishi boyicha aminokislotalar aminkarbon kislotalar bolib, ular tarkibida karboqsil - COOH va amino ...