Benzol [info-referat]

BENZOL, UNING ELEKTRON TUZILISHI, KIMYOVIY XOSSALARI. BENZOLNING SANOATDA OLINISHI VA ISHLATILISHI. ATOMLARINING O'ZARO TA'SIRI HAQIDA TUSHUNCHA (TOLUOL MOLEKULASI MISOLIDA). BENZOL (C6H6) Molekulalarida bitta yoki bir nechta benzol radikallari va yon zanjirida to'yingan yoki to'yinmagan radikallar bo'lgan uglevodorodlarga aromatic uglevodorodlar deyildi. Arpmatik uglevodorodlarni arenlar ham deyiladi. Aromatic uglevodorodlarga misollar : Aromatik uglevodorodlarning birinchi vakili benzoldir. Ularning ba'zilari xushboy hidli, shundan ularning tarixiy nomi - aromatik uglevodorodlar saqlanib qolgan. Benzolni birinchi marta 1825 - yilda M. Faradey kit yog'ini pirolizida ochgan. 1833 - yilda Micherlix birinchi bo'lib benzoy kislotasini dekorboqsillab benzolni sintez qilgan. Benzol molekulasining tuzilishi Benzolning molekulyar formulasi C6H6. Molyar massasi 78, 11, struktura formulasi: Hozirgi zamon tasavvurlariga muvofiq benzol molekulasidagi har bir atomda bitta s va ikkita p elektron bulutlari gibridlangan (sp2 - gibridlanish), ammo bitta elektron bulutlari gibridlanmagan. Uchala gibridlangan elektron bulutlari qoplanib σ - bog' hosil qiladi va ular bir tekislikda yotadi. Ulardan ikkitasi o'zaro va uchunchisi vodorod atomining s- elektron bulutlari bilan qoplanib σ - bog' hosil qiladi. Har bir uglerod atomi uchta σ - bog' hosil qiladi. Benzol molekulasida σ - bog'larning hosil bo'lishi : Rasm bor chizilishi kerak Benzol molekulasida π - bog'larning hosil bo'lishi. Uglerod atomlarining gibridlanmagan p - elektron bulutida bog'lanishlar yo'nalishining teksiligiga tik holda joylashadi. Bu bulutlar ham bir - biri bilan qoplanadi. Benzol molekulasi halqasida 3 - ta alohida qo'shbog' bo'lmaydi, chunki elektron zichliklari halqada bir tekisda taqsimlangan bo'ladi. Agar benzol molekulasi halqasidagi uglerod atomlari simvollarini soat strelkasi bo'ylab nomerlab chiqilsa, birinchi uglerod atomining gibridlanmagan p - elektron buluti ikkinchi va oltinchi uglerod atomlarining gibridlanmagan p - elektron buluti bilan qoplanadi, ikkinchi uglerod atomining gibridlanmagan p - elektron buluti esa birinchi va uchinchi uglerod atomining gibridlanmagan p - elektron buluti bilan qoplanadi. Benzol molekulasidagi bog'larning tekislanganligini ko'rsatish uchun uning struktura formulasi quydagi sxemalarning biri bilan ifodalanadi: Benzol molekulasida elektron zichlik bir tekisda taqsimlangani uchun struktura formulasini oltiburchak ichida aylana qilib (oxirgisi) ifodalash to'g'riroq bo'ladi. Benzol molekulasining tuzilishini 1865 - yilda Kekule taklif etgan. Aromatik uglevodorodlarning o'ziga xos xususiyatlari : Molyar massasi : M = 14n - 6; Bitta benzol halqasi va yon zanjirida to'yingan uglevodorod radikali bo'lgan aromatik uglevodorodlarning umumiy formulasi : CnH2n-6, bu yerda : n ≥ 6; Bir valentli aromatik radikallarning umumiy formulalari CnH2n - 7, Ar - arillar bilan belgilanadi; Masalan : C6H5 - fenil, Arillarning molyar massalari M = 14n - 7, bu yerda n≥6; Benzol halqasidagi uglerod atomlari sp2 - gibridlangan holatda bo'ladi; Benzol halqasidagi uglerod ...